3-mavzu: Gimnastika, voleybol va basketbolda tayyorgarlik turlarining o’rni

19.4.3. O‘yin chidamkorligi

O‘yin chidamkorligi – yuqorida qayd etilgan barcha chidamkorlik turlarini o‘z ichiga oladi va shuni hisobiga voleybolchilarning butun o‘yin davomida texnik-taktik malakalar samarasi darajasini susaytirmasdan faoliyat ko‘rsatishiga zamin yaratadi.

Ushbu sifat integral sifat bo‘lib, uni rivojlantirish, odatda, o‘yin partiyalarini ko‘paytirish (6–9 partiya) hamda o‘yinni to‘liq (6–6) va to‘liqsiz (5–5, 4–4, 3–3) tarkibda tashkil etish yordamida amalga oshirilishi mumkin. Boshqacha qilib aytganda o‘yin vaziyati o‘yinchilardan ma’lum mazmun va yo‘nalishga xos harakat (malaka) ijrosidan so‘ng (balki ijro yakunlamasdan) zudlik bilan umuman boshqa mazmun va yo‘nalishdagi harakat (malaka)larni ijro etishga undaydi. Bunday harakatlarni katta tezlikda va samarali bajarish sportchichlardan o‘ta chaqqonlikni talab qiladi.
Chaqqonlik – bu integral (yig‘ma) sifat bo‘lib o‘z ichiga kuch, tezkorlik, chidamkorlik, egiluvchanlik, sakrovchanlik, qisqa vaqtda vaziyatni farqlab olish va tezkor ravishda to‘g‘ri qarorga kelib, shiddatli harakat qilish sifat hamda qobiliyatlarini qamrab oladi. Ushbu sifatlarning yuqori saviyada ijro etilishi vestibular apparatining funksional imkoniyatlari shakllangan bo‘lishini taqozo etadi.
Namunaviy mashqlar:
- 5 marta oldinga o‘mbaloq (kuvirok) oshish – sakrab zarba berish taqlidi 5 marta orqaga o‘nbaloq oshish – yiqilib to‘pni qabul qilish taqlidi;
- shu mashq to‘siq qo‘yish va sakrab to‘p uzatish taqlidi bilan bajariladi;
- shu mashq sakrab o‘ng va chap tomonlarga 360° aylanib qo‘nish mashqi bilan ijro etiladi.
Bunday o‘yinlar partiyalari oraliqlarida qisqa muddat ichida ijro etiladigan maxsus mashqlar qo‘llanilishi mumkin.
Namunaviy mashqlar:
- 15 marta o‘ng oyoqda sakrash va mashq tugashi bilan sakrab to‘p uzatish taqlidi;
- 15 marta chap oyoqda sakrash va mashq tugashi bilan sakrab to‘p uzatish taqlidi;
- shu sakrash mashqlari qaytariladi va mashq tugashi bilan to‘pni yiqilib qabul qilish, zarba berish, to‘siq qo‘yish malakalari taqlid qilinadi;
- «mokkisimon» yugurish – mashq tugashi bilan navbatma-navbat o‘yin malakalarini taqlid qilish;
- «archasimon» yugurish va o‘yin malakalari taqlidi;
- ixtisoslashtirilgan harakatli o‘yinlar;
- ma’lum vaqt davomida (20 s, 30 s, 45 s, 60 s) imkoni boricha ko‘p marta samarali o‘yin malakalarini bajarish (to‘p bilan) va hokazo.