3-Расм. Автоклавнинг схематик тузилиши Mavzu : Pasterizatsiya va sterilizatsiyalash usullari Mashg‘ulot o‘tkazishdan maqsad

To‘yingan par yordamida bosim ta’sirida sterilizatsiyalash avtoklavlarda olib 
boriladi (3-rasm). Avtoklav qopqog‘i germetik yopiladigan ikki devorli metall 
qozondir. Uning suv-par kamerasiga voronka orqali yuqori belgisigacha (3) suv 
quyib, kran yopiladi. Sterilizatsiya qilinadigan ozuqa muhitlari, idishlar va boshqa 
materiallar avtoklav ichiga - kamerasiga (1) 
maxsus g‘ovakli barkash (2) ustiga qo‘yiladi va 
qopqog‘i (7) mahkam yopiladi. Avtoklavga 
ikkita manometr o‘rnatilgan (5), biri kameradagi 
bosimni 
ko‘rsatadi, 
ikkinchisi 
devorlar 
orasidagisini. Avtoklav gaz yoki elektr bilan 
qizdiriladi. Suv qaynaganda hosil bo‘lgan par 
ichki devorning yuqori qismida joylashgan 
teshikdan (6) qozon ichiga kiradi va havoni suv 
tushiradigan klapanidan (11) chiqara boshlaydi. 
Havo to‘la siqilib sterilizatsiyalash kamerasidan 
chiqib ketgandan so‘ng kuchli par oqimi chiqa 
boshlaydi. SHunda suv tushiriladigan kran (11) 
yopiladi, avtoklavda sekin-asta bosim ko‘tarila 

---

boshlaydi. Manometrlar 1atm. bosimni ko‘rsatganda parning haroratsi 120-121 
0
S 
ga ko‘tariladi. SHu daqiqadan boshlab sterilizatsiyalash vaqti belgilanadi. 
Ko‘pincha sterilizatsiyalash vaqti 20 min. Agar ozuqa muhitlarning hajmi 1 
litrdan ortiq bo‘lsa yoki tarkibida tuproq, qum bo‘lsa sterilizatsiyalash vaqti 40 
minutga boradi. Manometr strelkasi kerakli bosimdan o‘tib ketsa, ortiqcha hosil 
bo‘lgan par, saqlovchi klapandan (4) chiqib turadi. 
Agar saqlovchi klapandan par xushtak bilan chiqa boshlasa, avtoklavni 
darxol o‘chirish lozim. Sterilizatsiyalash vaqti tugagach, qizdirish to‘xtatiladi va 
manometrni strelkasi nolga tushgandagina suv tushiriladigan kran (11) ochiladi. 
Agar kran oldinroq ochib yuborilsa, idishlardagi ozuq muhitlari qattiq qaynab, 
ko‘tarilib tiqinlarni ho‘l qiladi yoki tiqinlar otilib chiqib ketib, idishlardagi 
suyuqlik to‘kilishi mumkin. 
2-jadval