4-mavzu: Kontentni tahlil qilish metodologiyasi va metodologiyasi

Kategoriyalar yordamida kontseptual aloqalar, modellar, mikro-muammolar va tematik sohalar ajratiladi. Misol tariqasida 1994 va 1995 yillarda B.Klintonning mamlakatga yo‘llagan prezidentlik murojaatlari tahlilini keltirishimiz mumkin. Ushbu xabarlar 7 mingdan 10 minggacha so'zni o'z ichiga oladi. Iqtisodiyot, mamlakat byudjeti, ta’lim, jinoyatchilik, oila masalalari, xalqaro ishlar, ijtimoiy yordam kabi so‘zlarning turkumlari shakllangan.“Iqtisodiyot” turkumiga quyidagi so‘zlar kiritilgan: iqtisod, ishsizlik, inflyatsiya; "oila" toifasida - bola, oila, ota-ona, ona, ota. Aynan alohida so'zlarni emas, balki toifalarning paydo bo'lish chastotalarini hisobga olish xabardagi ayrim masalalarga e'tibor qaratilayotganini baholashga imkon beradi. 1994 va 1995 yillardagi xabarlardagi nisbiy chastotalarning o'zgarishiga ko'ra turli sohalarda davlat siyosatidagi o‘zgarishlar haqida xulosalar chiqarildi. Bu mavzular har ikkala xabarda ham o‘z aksini topgan, biroq ularning birida ayrim mavzularga ko‘proq, ikkinchisida esa kamroq e’tibor berilgan. Masalan, 1995 yilgi xabarda ta’lim, oila masalalariga ko’proq e’tibor berilgan bo’lsa, jinoyatchilik, xalqaro munosabatlar, ijtimoiy yordam masalalariga kamroq e’tibor qaratildi. Shundan AQSh hukumatining strategik ustuvor yo'nalishlari to'g'risida xulosa chiqarildi.
Kontent tahlilidan foydalanishning yana bir misoli korxonadagi lavozim tavsiflarini o'rganishdir. Tadqiqotchi quyidagi fikrlarga asoslanadi. Yo'riqnomaning mazmuni odamlarning o'zaro munosabatlarini muvofiqlashtiruvchi me'yoriy hujjat sifatida rol pozitsiyalarini aniq tartibga solishni ta'minlashi kerak. U qanchalik to'liq bo'lsa, odamlarning o'zaro ta'siri va munosabatlari shunchalik samarali bo'ladi. Asosiysi “tartibga solish” tushunchasi edi. Ishlab chiqarish faoliyatining tartibga solinadigan asosiy jihatlari uning predmet mazmunini tashkil etdi. Ular "tartibga solish toifalari" deb ataladi: 1) tashkilot tuzilmasidagi pozitsiya; 2) ushbu lavozimni egallab turgan shaxslar faoliyatining asosiy maqsadlari; 3) malaka talablari; 4) xodimlarning majburiyatlari; 5) bo'ysunish va huquqlar; 6) javobgarlik.
Buning yordamida matnni oltita toifaga ko'ra semantik (Semantika nima: Semantika deyiladi so'zlar va iboralarning ma'nosini o'rganadigan lingvistik fan, ya'ni gapirish yoki yozish paytida so'zlar nimani anglatadi) bloklarga bo'lish, ularning har biri matnda ushbu turkumning mavjudligi yoki yo'qligi haqida standartlashtirilgan xulosa chiqarish imkoniyati paydo bo'ldi. Hisob birligi toifaga oid eslatma va uning mazmuni tavsifini o'z ichiga olgan matn bo'lagi edi (ushbu xususiyatning to'liqligi va aniqligidan qat'i nazar). Bundan tashqari, matnni tahlil qilishning ushbu juda umumlashtirilgan darajasida, yuzaki va parcha-parcha ko'rsatmani to'liqroq va aniqroq ajratish mumkin. Bu erda ko'rsatma sifati haqidagi xulosa intuitiv (Intuitsiya (lot. intuitio — sinchiklab qarayman) — haqiqatni dalil bilan isbotlamasdan, bevosita fahmfarosat bilan anglab olish qobiliyati) emas (o'zaro ko'rib chiqishda bo'lgani kabi), lekin asosli.