441 Araştırma Makalesi (Research Article )

VERİLERİN ANALİZİ
Bu araştırmada annelerin görüşleri yapılandırılmış sorular aracalığıyla toplandığı
için, verilerin analizinde bir nitel veri analizi olan, betimsel analiz yöntemi 
benimsenmiştir. Betimsel analizde, görüşme yapılan bireylerin görüşlerini dikkat 
çekici bir biçimde yansıtmak amacıyla doğrudan alıntılara yer verilmektedir 
(Yıldırım ve Şimşek, 2013). Bu amaçla, elde edilen bulgular, yapılan betimlemer 
ve doğrudan alıntılar ile birlikte irdelenerek sonuçlara ulaşılmıştır. Görüşme 
formunun yapılandırılmış sorularının cevaplanmasının ardından; emir verme, 
uyarma, ahlak dersi verme, tehdit etme, öğüt verme, kıyaslama, yargılama, 
eleştirme maddelerinden oluşan iletişim engelleri ile, etkin dineleme, göz kontağı 
kurma, sabırlı davranma, kararlı olma, tutarlı olma, koşulsuz sevgi, anlamaya 
çalışma ve koşulsuz kabul şeklinde sözel ve sözel olmayan iletişim yollarını; 5’li 
likertte olduğu gibi “sık sık”, “nadiren”, “ara sıra”, “her zaman” gibi kullanma 
sıklıkları işaretlendirmeleri istenerek, bu becerileri hangi sıklıkla kullandıkları 
ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın örneklem grubundaki sayı çok yüksek 
olmadığı için, grafik yüzdeleri alınarak kullanma sıklıklarının yüzdeleri alınıp, 
grafikleştirilerek bulgular karşılaştırılmıştır.

---

453
Hüseyin KAZAN, Seyran SARISOY
BULGULAR
Bu bölümde, erken çocukluk döneminde etkili iletişim becerilerine dair annelerin 
kullandıkları iletişim dilini, yöntemlerini, farkındalıklarını ve bilgilerini 
belirlemek için sorulan sorulara verilen cevaplardan oluşturulan doğrudan 
alıntılara yer verilmiştir.
1. Annelerin Çocukları İle Sağlıklı İletişim Kurabilmelerine Dair Görüşlerine 
İlişkin Bulgular
Görüşme yapılan anneler genel olarak çocukları ile sağlıklı bir iletişim 
kurabildiklerini ifade etmiştir. Sağlıklı iletişim kurabilmelerini ise, genel 
olarak çocukların mizaçları ve karaktersistik özellikleri ile ilişkilendirdikleri 
görülmektedir. Örneğin K10 kodlu katılımcı 
“Evet oğlum duygularını çok güzel 
ifade edebilen bir çocuk. O yüzden iletişimimiz çok iyidir.”, 
şeklinde ifade ederken
, 
K17 kodlu katılımcı ise 
“Evet sağlıklı iletişim kurabiliyoruz. Çünkü benim 
oğlum çok kibardır.”
ifadesinde bulunmuştur. Çocukların mizacı doğuştan gelen 
özellikler ile birlikte, annenin ebeveynlik davranışları da çocukların mizacının 
önemli belirleyicisi olabilmektedir (Puff, J. ve Renk, K., 2016). Görüşme yapılan 
annelerden çocuğu ile sağlıklı iletişim kuramadığını ve bu durumun sebebini 
kendi tutumundan kaynaklandığının farkında olan sadece bir anne olmuştur. K24 
kodlu katılımcı bu görüşünü,
“Kaygı düzeyim yüksek olduğu için kuramadığımı 
düşünüyorum.”
şeklinde ifade etmiştir. İletişim kuramama sebebi olarak, 
çocukların o anki ruh halini gerekçe gösteren anneler de olmuştur. Çocukların 
duygusal yönden zorlandıkları zamanlar, annelerin de iletişim kurmakta 
zorlandıkları zamanlar olarak görülmektedir. Bu konuda deneyimini paylaşan 
K9 kodlu katılımcı, 
“Sağlıklı iletişim zaman zaman kuramadığımı düşünüyorum. 
Özellikle okuldan mutsuz döndüğünde ve en çok yemek sırasında” 
şeklinde 
ifade etmiştir. Çocukların üzüntü, öfke gibi duyguları yoğun yaşadığı anlarda 
iletişim kurmakta zorlandıklarını düşünen annelerden K6 kodlu katılımcı, konu 
ile ilgili tecrübesini; 
“Genelde iyi iletişim kuruyoruz. Ancak ağlama nöbetlerinde 
ve öfkelendiği zamanlarda sakinleşmesini bekleyip, konuşmaya öyle devam 
ediyoruz.” 
ifadesi ile paylaşmıştır.
Bu ifadelerinden yola çıkarak, anneler için çocukla sağlıklı iletişim kurmak; 
çocukla çatışmadıkları zamanlar olarak görülmektedir. Çocuğun üzüntü, kaygı, 
korku gibi başa çıkmakta zorlandığı ve duygularını öfke, ağlama gibi tepkilerle 
dışa vurduğu anlar, iletişime engel olarak düşünülmektedir. Oysaki çocuğun 
dinlenilmediği, anlaşılmadığı, kendini ifade etmesine fırsat verilmediği, empati 
ile yaklaşılmadığı, duygusal ihtiyaçların giderilmediği zamanlar da sağlıklı 
iletişim kurulamadığını gösteren durumlardır. Görüşme yapılan birçok annenin 
bu farkındalıkta olmadığı gözlemlenmiştir.