Murakkab boshoq. Boshoqning umumiy o‘qida yon o‘qning tolalari joylashadi, boshoqchalarning o‘troq (bug‘doy, javdar).
Murakkab sayabon. Yon o‘qlar soyabon bo‘lib tugaydi. Ba’zi hollarda uchki barglarning birinchi tartib nurlari o‘ramni hosil qilsa, ikkinchi tartib nurlarining asosida o‘ramchani hosil qiladi (sabzi (yovvoyi va madaniy) sedana, ukrop).
Murakkab ro‘vak. Asosiy o‘qda gullar bilan tugaydigan yon shoxlangan o‘qlar joylashadi (nastarin, shuvoq, makkajo‘xorining changchi gullari, ro‘vak bug’doydoshlar).
63 - rasm. Oddiy botrik to‘pgullar: 1-2 - boshoq va uning sxemasi; 3-4 – shingil va uning sxemasi; 5-6 – qalqon va uning sxemasi; 7-8 – soyabon va uning sxemasi; 9-10 – boshcha va uning sxemasi; 11-12 – savatcha va uning sxemasi.
Ikkilamchi ro‘vak. Ro‘vak asosiy o‘qda shoxlangan bargli poyalar bilan birgalikda to‘pgul hosil qiladi va boyitilgan poya nomi bilan yuritiladi (keng bargli veronika, tekislik sebargasi).
Birlashgan to‘pgullar (murakkab to‘pgullar kompleksi). Elementar (parsial) to‘pgullar umumiy to‘pgulga yig‘ilib, birlashgan to‘pgullarni hosil qiladi.
Tartibli to‘pgullar (agregat mumkin). Asosiy o‘qning shoxlanishi va yon shoxlarning joylashish xarakteri ma’lum tip asosida amalga oshiriladi.
Murakkab soyabonlar metalkasi o‘qning uchlarida soyabon bilan tugovchi yelpig‘ichsimon shoxlangan to‘pgul (panjasimon araliya).
Savatchalari yelpig‘ich - o‘qning uchlarida savatchalarga ega yelpig‘ichsimon shoxlangan to‘pgul (shuvoq).
Savatcha qalqoni. Uchki o‘qlarda savatcha joylashgan qalqonsimon shoxlangan to‘pgullar (xushbo‘y moychechak, oddiy pijma, mingyaproq).
Soyabonlari shingil. Uchki o‘qlarida soyabonga ega panjasimon shoxlangan to‘pgul (oddiy plyush).
Soyabonli shingil. Uchki o‘qlarida savatchaga ega panjasimon shoxlangan to‘pgul (chereda konikshaya).
Ikkilamchi boshchali soyabon. Uchki o‘qlarida ikkilamchi boshchaga ega soyabonsimon shoxlangan to‘pgul (dala ko‘kboshi).
Botanika bo‘yicha o‘quv dala amaliyotida yig‘ilgan gerbariy misolida to‘pgullarning xilma – xilligini o‘rganish. Barcha to‘pgullarni chizish.
