5-ma’ruza mavzu: Kiyoslash sxemalariga quyiladigan talablar, ularni tuzish qoidalari va ishlab chiqish tartibi

O‘lchash vositalarini kalibrlashdan o‘tkazish
1. Ushbu Qoidalar “Metrologiya to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq o‘lchash vositalarini kalibrlashni tashkil etish va o‘tkazish tartibiga qo‘yiladigan talablarni belgilaydi.
2. Ushbu Qoidalarda quyidagi asosiy tushunchalar qo‘llanadi:
ariza beruvchi — o‘lchash vositalarini kalibrlashdan o‘tkazishdan manfaatdor bo‘lgan yuridik yoki jismoniy shaxs;
ijrochi — belgilangan tartibda akkreditatsiyadan o‘tkazilgan metrologiya xizmatlari;
o‘lchash vositalarini kalibrlash — ma’lum sharoitlarda, o‘lchash vositasi yordamida olingan kattalik qiymati va etalon bilan qayta tiklanadigan tegishli kattalik qiymati o‘rtasidagi nisbatni aniqlash orqali o‘lchash vositalarining metrologik tavsiflarini aniqlash maqsadida amalga oshiriladigan operatsiyalar majmui.
3. Kalibrlash ma’lum sharoitlarda kalibrlanadigan o‘lchash vositalari yordamida olingan kattalik qiymatlari hamda namunaviy o‘lchash vositalari va etalonlar bilan qayta tiklanadigan tegishli qiymatlar o‘rtasidagi nisbatni aniqlaydigan operatsiyalar majmuini amalga oshirish orqali o‘lchash vositalarining metrologik tavsiflarini aniqlash maqsadida o‘tkaziladi.
4. O‘lchash vositalarini kalibrlashda xalqaro birliklar tizimining birliklarigacha bevosita yoki bilvosita metrologik kuzatiluvchanlikka ega bo‘lgan namunaviy o‘lchash vositalari (etalonlar) va yordamchi kalibrlash vositalari qo‘llaniladi.
5. O‘lchash vositalarini kalibrlash davriyligi kalibrlash usullari va tartib-taomillarida belgilanadi, bunda belgilangan muddat tegishli o‘lchash vositalarining qiyoslashlararo interval muddatidan oshmasligi kerak.
6. Kalibrlash jarayonida texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarda chop etilgan yoxud nufuzli texnik tashkilot yoki tegishli ilmiy maqola yoki jurnallarda bayon etilgan yoki o‘lchash vositasini ishlab chiqaruvchi tomonidan tavsiya etilgan usullar (keyingi o‘rinlarda kalibrlash usuli deb ataladi) qo‘llanilishi tavsiya etiladi. Laboratoriya tomonidan sifat tizimi menejmenti hujjati shaklida ishlab chiqilgan yoki modifikatsiyalangan usullar qo‘llanilishi mumkin.
Kalibrlashni qanday amalga oshirish haqida etarlicha va aniq axborotga ega bo‘lgan kalibrlash usullari, agar bu usullar kalibrlash laboratoriyasining xodimlari tomonidan ishda qo‘llanishi mumkin bo‘ladigan tarzda yozilgan bo‘lsa, usulda harakatlar ketma-ketligining hujjatlashtirilishi yoki qo‘shimcha aniqlashtirilishi zarur bo‘lganda — to‘ldirilmasligi yoki ichki tartib-taomillar shaklida qayta yozilmasligi kerak.
7. O‘lchash vositalarini kalibrlash, kalibrlash tartib-taomiliga muvofiq menejment tizimlarining hujjatlashtirilgan axboroti (keyingi o‘rinlarda kalibrlash tartib-taomili deb ataladi) shaklida o‘tkaziladi.
Kalibrlash laboratoriyalari kalibrlash usulidagi harakatlar ketma-ketligining hujjatlashtirilishi yoki qo‘shimcha aniqlashtirilish uchun kalibrlash va o‘lchash imkoniyatlaridan kelib chiqib kalibrlash tartib-taomilini ishlab chiqadi.
8. Akkreditatsiyadan o‘tkazilgan metrologiya xizmati tomonidan bajarilgan o‘lchash vositalarini kalibrlash natijalaridan o‘lchash vositalarini qiyoslashda foydalanish mumkin.
9. O‘lchash vositalarini kalibrlashni kalibrlash laboratoriyasining akkreditatsiyaning ma’lum sohasida vakolatli bo‘lgan xodimlari o‘tkazadi.
10. O‘lchash vositalarini kalibrlashdan o‘tkazish ishlari uchun haq tuziladigan shartnoma shartlariga muvofiq ariza beruvchi tomonidan to‘lanadi.
11. O‘lchash vositalarini kalibrlashdan o‘tkazish ushbu Qoidalarga ilovaga muvofiq sxema bo‘yicha amalga oshiriladi.
12. O‘lchash vositalarini kalibrlashning har bir keyingi bosqichi avvalgi bosqich natijalari ijobiy bo‘lganda o‘tkaziladi.