8- mavzu. Bozor va tavakkalchilik reja

Bozordagiasimmetrik axborotlarni yukotish yullari.
Bozor siunallari. Bozorda sotiladigan tovar tugrisida, tovarni ishlab chikaruvchi firmaning nomi tugrisidagiaxborotlar, tovar markasi, firma belgisi, firmaning obrgi, tovar sifati va kafolati tugrisidagiaxborotlar bozor siunallari bulib xizmat kiladi va bu siunallar tovar sotib olishdagitavakkalchilikni kamaytiradi. Masalan, siz sotib olmokchi bulgan tovar siz bilgan, sifatli maxsulot ishlab chikaradigan firmaning maxsuloti bulsa, siz maxsulotni yukotishsiz sotib olasiz.
Auksionlar. Auksionlar xam axborotlardagiasimmetriyani yukotadigan bozor xisoblanadi. Noyob san’at namunasiga, tez buziladigan maxsulotlarga (sabzavot, meva, balik) narxlar sotish vaktida urnatiladi. Auksionlarning asosan ikki turi mavjud: Ingliz va Golland auksionlari.
Ingliz auksioni - bu auksionda stavka pastdan yukoriga karab oshib boradi va bu oshish taklif kilingan maksimal narxda tovar sotilguncha davom etadi. Ushbu auksionda asosan san’at namunalari, zebu-ziynatlar va xokazolar sotiladi.
Golland auksionida stavkalar yukoridan pastga karab, toki tovar minimal mumkin bulgan narxda sotilgunga kadar tushib boradi. Ushbu auksionda vakt muxim axamiyatga ega, nima uchun deganda auksionda asosan tez buziladigan tovarlar sotiladi: gullar, sabzavotlar, mevalar, balik va xokazolar sotiladi.
Golland auksionida minimal mumkin bulgan narx - birinchi e’lon kilingan narxning 20 foizi xisoblanadi. Agar tovar ushbu narxda xam sotilmasa, u sotuvdan olinadi.
YOpik auksion - bu auksionda katnashuvchilar bir-biri ga boglik bulmagan xolda tovar uchun stavkalar kuyadi va tovar kim kup stavka kuygan bulsa, unga beriladi.
Ma’lumki, iste’molchi xukukini ximoya kilish sotiladigan tovar va kursatiladigan xizmat tugrisida tulik axborotga ega bulishni takozo kiladi. Lekin, bunday axborotni olish mumkinmi, degan savol tugiladi. Bu erda iste’molchilar jamiyati va ommaviy axborot vositalari (gazeta, radio, televidenie), konun chikaruvchi va ijro etuvchi xokimiyat organlari muxim rol uynaydi. Axborot berishda firmalarning uzi xam katta rol uynaydilar. Lekin, axborot uchun xak tulash kerak.