8-mavzu: Yordamchi soʻzlar. Alohida guruh soʻzlar. Yordamchi soʻzlar ta’rifi va ularning turlari. Modal soʻzlar va ularning tasnifi. Undov soʻzlar va ularning tasnifi. Taqlid soʻzlar va ularning tasnifi. Reja

Inkor bog’lovchisi
– uyushiq bo’lak va gaplarni inkor ma’nosini yuklagan 
holda bog’lovchi na…na yordamchisi. Bunda gapning kesimi tasdiq shaklida 
bo’ladi: Na eshikni, na derazalarni ochib bo’lardi. Koʻkda na yulduz bor, na bir 
tabassum, Tabiat ingrardi, yigʻlardi yum-yum. 
II. Ergashtiruvchi bog`lovchilar. 
Ergashtiruvchi bog`lovchilar gap boʻlagi 
va qo`shma gap tarkibidagi sodda gaplarni bir-biriga tobelanish yo`li bilan 
bog`laydi. 

---

Ergashtiruvchi bog`lovchilar grammatik aloqalarni ifodalash va ma’nolariga 
qarab: 1) aniqlov bog`lovchisi; 2) sabab bog`lovchilari; 3) chog`ishtiruv 
bog`lovchilari; 4) maqsad bog`lovchisi; 5) shart va to`siqsizlik bog`lovchilariga 
bo`linadi. 
Aniqlov bog`lovchlari. Ya’ni, -ki (-kim) aniqlov bog`lovchilari gap 
boʻlaklarini va ergash gaplarni bosh gapga bog`lash uchun qo`llanadi. Tilning 
bilish borasidagi ahamiyati oddiy bilim bilan cheklanmay, maʻrifatni, yaʻni 
bilishning eng oddiy martabasini ham oʻz ichiga oladi. Bilib qo`yki, seni Vatan 
kutadi. Mirzo Ulug`bek joyiga o`tirmagan ham ediki, saroybon kirib, ikkinchi 
nomani tutdi. (O.Yo.) 
Sabab bog`lovchilari. Chunki, shuning uchun, negaki, sababki, zeroki, nainki. 
Bu bog`lovchilar ergash gapni bosh gapga bog`lab, ular oʻrtasidagi sabab 
ma’nosini ifodalaydi. Chorasi bo`lmagan ishga kirishma, chunki undan qutilib 
bo`lmaydi. (Amir Temur o`gitlari) Ko`chadagi suv ariqning tegidan sayoz oqar, 
shuning uchun undan foydalanish qulay emas edi. (A.Qod.)
Chog`ishtiruv bog`lovchilari – go`yo, go`yoki. Bu bog`lovchilar bosh gapda 
ifodalangan fikrni ergash gapdagi fikr bilan qiyoslab ko`rsatadi. Sen menga baxsh 
etding ko`rkam bir yoshlik, go`yo qalbimda ulg`aydi quyoshday viqor. 
(J.Jabborov). Nihoyat chollar jim bo`lishadi, go`yo yoshliklarini sog`inganday 
boshlarini quyi solishadi (O.) 
Maqsad bog`lovchisi. 
Toki
maqsad bog`lovchisi qo`shma gap tarkibidagi 
maqsad ma’nosini ifodalagan ergash gapni bosh gap bilan bog`laydi. 
Yomonlarning jazosini berish kerak, toki ular yaxshilarning boshiga yomon 
kunlarni solmasinlar. (H.G`.) 
Shart va to`siqsizlik bog`lovchilari. Agar (gar), modomiki, basharti, garchi, 
garchand, mabodo, bordi-yu. 
Bu bog`lovchilar shart va to`siqsiz ergash gaplarning bosh gapga bo`lgan 
munosabatdagi shartni, shu bilan birga to`siqsizlik ma’nolarini anglatadi: Agar 
kishining hayoti biror maqsad, biror g`oya uchun kurash bilan o`tsa, bunday 

---

hayotga hech afsus qilmaslik kerak. (M.Ibr.) Bu oqshom, garchi tevarak tinch 
bo`lsa ham, kechagidan ko`ra qo`rqinchliroq, ezuvchanroq tuyular edi. (O.)