9-Ma’ruza. Дисперс-аrmaturalanganнган beton Armaturalovchi tolalar va ularning xossalari. Fibro-beton qorishmasini tayyorlash. Temir tolalar bilan mustahkamlangan beton. Reja

Betonlar, po’lat fibra bilan armaturalash
Po‘lat tolali fibro bilan armaturlangan beton ishlab chiqarishda uchta asosiy texnologik operatsiyalar amalga oshiriladi: fibro tolali armaturani olish, fibroarmaturalangan beton aralashmasini tayyorlash, buyumlarni qoliplash.

Fibroni olish. Hozirgi vaqtda po‘lat tolali fibroni olishda beshta usul mavjud: simni kesish va (profillash) ma’lum shaklga keltirish; ishlatilgan po‘lat arqonlardan ma’lum uzunlikdagi bo‘laklarni olish va ularni tolalarga ajratish va yog‘dan tozalash; ma’lum bir kenglikdagi maxsus kesgichlar bilan ko‘ndalang yoki uzunasiga kesish; tolalarni eritmadan tortib olish.

Amalda eng ko‘p o‘zlashtirilgan va keng tarqalgan usul bu - simdan tolalai olish usuli (5.5 -rasm), ishlatilgan po‘lat arqonlardan (.5.6 -rasm), yupqa po‘lat varaq (list)dan (5.7 -rasm).
Fibro armaturalarni ishlab chiqarishda mumkin bo‘lgan ikkita yo‘nalishi mavjud: markazlashtirilgan yoki to‘g‘ridan-to‘g‘ri temirbeton konstruksiyalari zavodida. Ishlab chiqarish masalalarini yanada samarali hal qilishda ikkinchi yo‘nalishning imkoniyati kengroq.
5.7-rasm. O‘rama po‘latdan tolalar ishlab chiqarish mashinaning sxemasi:
1 - o‘rama po‘lat; 2 - yo‘naltiruvchi qurilma; 3 - uzatuvchi mexanizm; 4 - qo‘zg‘almas pichoq; 5 - rotorli harakatlanuvchi pichoq


Fibrobeton aralashmalarini tayyorlash. Texnologik jihatdan eng qiyin bo‘lgan tolalar (fibro) ni beton aralashmasiga kerakli miqdorda kiritish, ayni paytda ularning teng taqsimlanishini va tarqalishini ta’minlashdir.
An’anaviy usullari yordamida betonni tolali to‘ldiruvchilar bilan aralashtirishning, bog‘lovchi turidan qat’i nazar, material hajmida bir tekis taqsimlanishiga to‘sqinlik qiladigan tuganak va chigal shaklida tolalarning xarakterli to‘planishi kuzatiladi. Shuning uchun, aralashmada (betonda) tolalar miqdori va ularning tarqalish darajasi teng bo‘lmagan va kerakli cho‘zilishga yoki egilishga bo‘lgan mustahkamlikni ta’minlash uchun etarli bo‘lmagan holatlar paydo bo‘lishi mumkin. Betonqorgichga fibrani bir tekis va bosqichma-bosqich etkazib berish orqali yuqori sifatli fibro beton qorishmasi va fibrobetonni olish mumkin.
Po‘lat tolalar bilan armaturalangan betonlarni olishning bir necha usullari mavjud.
Birinchi usul. Birinchidan, quruq qum to‘ldiruvchi bilan aralashtiriladi va oldindan elakdan o‘tkazilgan tolalar kerakli miqdordagi qo‘shiladi. Shundan so‘ng, aralashmaga sement va qo‘shimchali suv qo‘shiladi va aralashtirish bir hil beton tarkibi olinmaguncha davom etadi. Ba’zi hollarda tola to‘ldiruvchiga qo‘shiladi, unga suvning ma’lum bir qismi bilan oldindan aralashtiriladi, so‘ngra sement va suvning qolgan qismi qo‘shiladi. Agar mahsulotlar (yirik to‘ldiruvchsizsiz) mayda to‘ldiruvchili qorishma asosida tayyorlansa, tolalar oxirida qo‘shiladi.
Ikkinchi usul. Beton aralashtirgichga fibr yetkazib berish yuqorida o‘rnatilgan maxsus qurilma yordamida amalga oshirilishi tavsiya etiladi, bu aralashmaning aralashmasiga fibr qo‘shimchalari joylashtirilgan "sinchli g‘ildiragi" shaklida barabanlardir. Barabanning aylanish jarayonida, markazdan qochma kuchlar ta’siridagi tolalar asta-sekin va teng ravishda beton aralashtirgichga quyiladi. (5.8-rasm).
Uchinchi usul. Beton aralashtirgich ustidagi maydonda dastlabki fibro (po‘lat sim) tolalarni olish uchun qurilma o‘rnatiladi. Bir vaqtning o‘zida (sinxron) beton qorishmasining tarkibiy qismlari aralashtiriladi va fibro (po‘lat sim) tolalari kesiladi, ular beton qorishtirgichga beriladi. Bu erda fibro (po‘lat sim) tolalari uchun qadoqlash, saqlash va tashish kabi ortiqcha ish jarayonlari bajarilishiga ehtiyoj qolmaydi.