Tirik organizmlarning xususiyatlari 1. Moddalar almashinuvi ( metabolism) 2 xil jarayonning yig‘indisi:
1) assimilyatsiya – sintez reaksiyalari, masalan, oqsil biosintezi, fotosintez. energiya sarflanadi; 2
2) dissimilyatsiya – parchalanish reaksiyalari energiya ajraladi
2.Oziqlanish - tirik organizmlar oziqlanishiga ko‘ra 2 guruhga bo‘linadi: 1) avtotrof - bunga o ‘z oziqasini o ‘zi sintezlaydigan yashil o ‘simliklar va ayrim bakteriyalar 2) geterotrof - tayyor ozuqa bilan oziqlanadigan organizmlar. bakteriyalar, zamburug‘ va hayvonlar
3. Nafas olish- ko‘pchilik tirik organizmlar kislorod yutib, karbonat angidrid ajratadi
1) Anaeron- kislarodsiz sharoitda nafas olish ( asosan prokoriotlar , endoparazitlar)
2)Aerob- Kislaodli sharoitda nafas olish
4. Ayirish - organizm uchun zararli bo‘lgan mahsulotlarni tashqariga chiqarish. Masalan, karbonat angidrid, mochevina, ortiqcha tuzlar organizmdan chiqarib yuboriladi.
5-Ta’sirlanish-organizmlarning tashqi muhit ta’siriga javob riaksiyalari -tipratikan –yumoloqlanib olishi
-uyatchan mimoza – bargiga teginsa bargini yumib oladi
Tasirlanish turlari Taksis- soda hayvon va o’simliklarni tashqi muhitga harakat orqali javobi
Refleks- nerv sistemasi rivojlangan organizmlar tashqi muhitga javobi
6. Harakatlanish -ko‘pchilik hayvonlar faol bo‘lib, tez yugurish (yoki yurish, uchish) orqali o‘simliklarda passiv, barglarini yorug‘likka intilishi, kungaboqar gulining quyoshga burilishi ko‘rinishida namoyon bo‘ladi
7. Ko‘payish- organizmlarning o’ziga o’xshgan nusxasini yaratish 2 xil bo’di
1) jinssiz ko‘payish - bitta organizm ishtirokida boradi.
2) jinsiy ko’payish – ikkita organism ishtirokida bo’ladi
