Mahsulot birligiga o ‘zgaruvchi xarajatlar quyidagicha hisoblanadi:
b = (Xarajatlardagi farq) / (Ishlab chiqarish hajmidagi farq) =
(32000-22000)/( 10000-5000)=2 sh.b.
Doimiy chiqimlar ishlab chiqarishning har qanday darajasida
(mahsulot birligida o ‘zgaruvchi xarajatlar doimiy qoladi, deb faraz
qilinadi) umumiy xarajatlardan o ‘zgaruvchi xarajatlar ulushini chiqarib
tashlash yo ‘li bilan baholanishi mumkin. Chunonchi, ishlab chiqarish
darajasi 5000 birlikni tashkil etgan umumiy xarajatlar 22 000 sh.b.ni
tashkil qiladi, umumiy o‘zgaruvchi chiqimlar esa — 10000 sh.b. (bitta
sh.b.ga 2 tadan sh.b. - 5000) farqi J12 000 deb taxmin qilish mumkin.
Demak bu doimiy xarajatlarga to ‘g ‘ri keladi. Bu holda xarajatlar
funksiyasi bunday ko‘rinishda bo ‘ladi: у = 12 000 + 2x.
Eng ko ‘p va eng kam qiymat usuli xarajatlar bo‘yicha barcha
kuzatishlami hisobga olmaydi, y a’ni ishlab chiqarishning eng ko‘p va
eng kam darajasidagi kuzatishlamigina hisobga oladi. Afsuski,
faollikning eng yuqori darajasida xarajatlami kuzatish hamisha ham
m e’yoriy operatsiya sharoitini aks ettirmaydi va shu sababli tipik
vaziyatlami emas, kam bo‘ladigan vaziyatlami ko‘rsatishi mumkin.
M asala. Quyidagi m a’lumotlar b o ‘yicha 1000 birlik, 1500
birlikdagi mahsulot hajmi uchun jam i xarajatlar miqdorini hisoblang.
12.2-jadval
Eng ko‘p va eng kam qiymat usuli xarajatlami baholash
X arajat m oddalari
Hajm i, birlik
X arajat
tenglam asi
1000
1500
300
Dostları ilə paylaş: 
