A. A. Solonitsina
Yüklə 2,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
MASA ARXASINDA DAVRANIŞ QAYDALARI www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana A.A. Solonitsina. “Peşə etikası və etiket” 125 Masa arxasında davranış mədəniyyəti insanın və bütövlük- də cəmiyyətin inkişaf səviyyəsini göstərir. Dünya praktikasında işgüzar qəbullar zamanı rəsmi şəxslər üçün bir sıra davranış qaydaları hazırlanmışdır. Dəvət olunmuş qonaqlar zalda ya da qonaq otağına yığışırlar. Zala daxil olarkən ev sahibi ilə sa- lamlaşır və ya qonaq qəbul edən şəxslə daha sonra baş əyərək hamını salamlayır. Ev sahibini söhbətə tutmaq, onu saxlamaq olmaz. Tanışını görərək ona yaxınlaşır, salamlayır və söhbət edirlər. Sonra isə masanın qonaqları ilə tanış olur. Yanında kişi oturubsa, ondan sağda tanış olmayan qadın oturursa o mütləq vasitəçi ilə onunla tanış olmalıdır. Zalda qonaqlar 30 dəqiqədən çox olmurlar. Qəbula 5-10 dəqiqə, böyük qəbullara isə 10-15 dəqiqə təyin edilmiş vaxtdan əvvəl gəlmək lazımdır. Gecikmək qəbul olunmur. Salondan qonaqlar banket zalına keçirlər. Tən- tənəli mərasimdə ev sahibi fəxri qonaqlara əl verir və qonaqlar banket zalına daxil olurlar. Ev sahibinin bu nümunəsinə əməl edən kişilərdə qadınlara sağ əlini verir. Ev sahibi fəxri qonaqlarla görüşməyi bitirir. Öz yerinə yaxınlaşır, öz stulunun arxa-sında dayanaraq hamını masa arxasında oturmağa dəvət edir. Bu zaman ilk olaraq özü oturur. Ona fəxri qonaq kömək edir. Kişilər də onun kimi edirlər. Onlar qadınların arxasındakı stulu götürür və onu düzəldib onlara oturmaq üçün təqdim edirlər. Qadınlar isə öz yerlərinə keçib gözləyirlər ki, onlara nə zaman stul veriləcək. Stulu təqdim etməklə kişilər “Xahiş edirik”, ”Buyurun oturun” ifadələrindən istifadə edirlər. Sonra isə ki- şilər masaya oturur. Qonaqlar nimçədən parça salfetkanı götü- rüb dizlərinin üstünə sərirlər. Əgər dəniz məhsulları yeyilərsə salfetkanı yaxalarına qoyurlar. Parça salfetka ilə əli, barmaqları silmək etik deyil. Bunun üçün kağız salfetlər var. Yeməkdən www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana A.A. Solonitsina. “Peşə etikası və etiket” 126 sonra dodaqları və əlləri parça salfetlə silməyə icazə verilir. Sonra onu qatlayaraq pirojna qabına qoyullar. Masa arxasında düz əyilmədən gərgin olmadan otururlar. Dirsəyi masaya qoy- murlar. Əlləri yaxında oturana mane olmamaq üçün masaya qoymurlar, öz bədəninə sıxıb saxlayırlar. Yorğunluğu hiss et- məmək üçün yeməyə qədər və fasilədə əlləri dizləri üstünə ya da stulların dayaqlarına qoyurlar.Ayağı ayağın üstünə aşırmaq etik deyil. Masanın altında ayaqqabıları çıxartmırlar.Yemək səssiz yeyilməlidir. İsti yeməyi üfürmürlər. Salfetkanın yuxarı küncünü əyərək dizi üstə qoyurlar, hansı ki, yeməyin sonuna qədər orda qalır. Onunla dodaqalrı və əlləri silmək qəbul olun- mur. Bunun üçün kağız salfet var. Təsadüfən batmış əl və bar- maqları salfetkanın yuxarı hissəsi ilə silmək olar. Masa üzə- rində olan qab-qacaq dəstindən öz təyinatına uyğun istifadə et- mək lazımdır. Bütün qab-qacaq dəstləri sağ tərəfdə (bıçaq- qaşıq) yerləşdirilir. Bunları yalnız sağ əllə götürürlər, solda çəngəl olur. Bıçaqla əti və başqa ərzaqları kəsirlər. Çəngəli sol əldə tuturlar, dişini aşağı. Bıçağın köməyi ilə əti, toyuğu və başqa yeməkləri və eyni zamanda onun köməyi ilə çəngələ o yeməkləri qoyurlar ki, onu çəngəllə götürmək çox çətin olur. Qaşığı isə sağ əldə tuturlar. Çəngəl, bıçaq qaşığı yalnız əllə tuturlar. Hansı ki, bunların vasitəsilə qidalara toxunmaq olar. Yeməyin masanın üzərində sürüşməməsi üçün masa örtüyünün üstünə fərdi, kiçik bir salfetka qoyurlar. Yeməkləri verərkən ev sahibindən sağda oturan qadınlardan başlayırlar. Qonaqlara xidmət edən ofisiant onların hər birinə sağ əlini arxasında tu- taraq soldan yaxınlaşır. Şorbalar, salatlar, pendirlər və meyvə- lər istisna olmaqla, hər yeməklə bağlı ofisiant qonaqlara iki dəfə yaxınlaşır. Yeməyə o zaman başlamaq olar ki, artıq 5-6 www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana A.A. Solonitsina. “Peşə etikası və etiket” 127 nəfərə xidmət olunub. Hamını gözləmək məcburi deyil. Etiketə görə kişilər qadınlardan əvvəl yeməyə başlamırlar. Öz nim- çəsinə yeməyi qoymaq üçün xüsusi qoyulmuş yemək dəstindən istifadə edirlər. Bıçaqla yemək təhlükəli və yaxşı deyil. Əgər bu və ya digər yeməyi necə yeyildiyini bilmirlərsə o zaman ev sahibinin onu necə etdiyinə baxır, ya da ondan soruşur. Bu za- man etiket pozulmayacaq. Hər hansı bir içkini içməmişdən qabaq, ağzında olanı udmaq və sonra içmək lazımdır. Yeməyi yeyə bilmirsizsə, ən azından onun dadına baxmalısınız.Ancaq xəstəliyinizə dair heçnə izah etməyin. Nimçəyə qoyulan gərək yeyilsin. Vaxt dəyişir,qaydalar yenilənir. Əvvəllər bu ayıb he- sab olunurdu. Yeməklərdəki hissələrdən ən yaxşısını seçmək nəzakətsizlikdir, o hissəni götürürlər ki, o qonağa yaxın yerdə yerləşir. Kimin nə qədər yediyini izləmək etik deyil. Nimçəni çörəklə sıyırmaq qəbul edilməzdir. Bir yeməklə içki içməzdən əvvəl dodaqları salfetlə silirlər. Yemək müddətində kişi özün- dən sağda oturmuş qadına qulluq edir. Qadınla razılaşaraq onun nə yediyini bildikdən sonra kişi sol əli ilə yeməyi götürür və qadının nimçəsinə aparır. Yeməyin kənarı onun nimçəsindən hündür olmalıdır, ondan sonra sağ əli ilə serviz dəstini götürə- rək yeməyi nimçəyə qoyur. Əgər xanım özü yemək qoymaq is- təyirsə solda oturan kişidən yeməyi verməyi xahiş edir. Sağ əli ilə xüsusi qoyulmuş dəsti götürür, özünə yemək qoyur, yenidən dəsti yerinə qaytarır. Əgər yemək ağırdırsa kişi sol əli ilə qadı- nın nimçəsini götürür, həmin yeməkdən qoyur və nimçəni səli- qəli şəkildə qadına təqdim edir. Özü üçün də bunu edir. Eyni zamanda nimçəyə əvvəl əsas qida məs.donuz əti, sonra qarnir qoyulur. Sousu isə əsasən qidaların üstünə tökürlər. Qab-qacaq dəstləri müxtəlifdir. Şorba yeyərkən qaşığı nimçədə qoyurlar. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana A.A. Solonitsina. “Peşə etikası və etiket” 128 Yemək vaxtı və yeməkdən sonra istifadə olunan dəstlər süfrəyə toxunmamalıdır. Yeməyi bitirdikdən sonra qonaq çəngəl və bı- çağı nimçənin sağ tərəfinə bir-birinə paralel qoyur. Yalnız bu halda ofisiant çirkli qabları masnın üzərindən götürə bilər. Tən- tənəli banketdə xidmət edən ofisiantlar istifadə olunmuş nim- çələri təzəsi ilə dəyişirlər .Eyni zamanda çirkli qabları sağ əllə, təmiz qabları isə sol əllə qoyurlar. İçkidən imtina eləsən də ye- məkdən imtina eləmək qəbul edilmir. XVIII əsrin saray qayda- larını yada sala bilərik. Ziyafət zalında bu şirin və dadlı yemək- lərdən az yemək və az içmək lazımdır. Ən azından hər kəs qa- pıdan çıxanda öz ayaqlarını tapa bilsin. Demək olar ki, bütün içkiləri kiçik qurtumla içirlər. Araq və şampanı o saat axıra qə- dər içirlər. İçkini birbaşa içmirlər. Masaya dəvət olunana qədər susuzluğu yatırmaq lazımdır. Bakalı, rumkanı aşağı nazik ye- rindən, stəkan isə böyürdən götürmək vacibdir. Gənc kişi baka- lını xanım və yaşlı kişiyə nisbətən aşağə tutur, bununla da ona hörmətini bildirir. Bakalı yuxarı göyə qaldıraraq tanışlara hə- diyyə təqdim etdiyinə görə təşəkkür edirlər. Birinci tost ev sa- hibinə edilir. Rəsmi qəbullarda tostlar yalnız desert veriləndən, yeyiləndən və şampan töküləndən sonra elan edilir. Rəsmi qə- bullarda rumkaları bir-birinə vurmurlar. Kişilər tosta ayaq üstə qulaq asırlar. Qadnlar isə otura bilər. Etiket tost elan edildikdə rumkanı qaldırmağa, içmədən yerə qoymağa və dodağa toxun- durmağa imkan verir. Tost elan edildikdən sonra axıra qədər iç- mək xüsusi hallarda ola bilər. Qədim dövrlərdən içkiyə aludə olmaq pozğunluq sayılırdı. Müdriklər qeyd edirdilər ki, ilk fin- can susuzluğa aiddir, ikinci sevincdən, üçüncü həzzdən, dör- düncüsü isə dəlilikdən ibarətdir. Yaxşı dadın qaydalarına əsa- sən, bakalın üçdə iki hissəsini dolduran köhnə qayda artıq tət- www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana A.A. Solonitsina. “Peşə etikası və etiket” 129 biq edilə bilməz. Qalın ayaqları olan geniş bakalların yalnız ya- rısını doldururlar. Dolu şüşədən ibarət olan çaxırı birinci ev sa- hibinin dadması qaydası köhnəlməyib. Buna görə özünə bir qurtum şərab tökür və onu dadır.Sonra qonaqların bakalını və axırda isə özününkünü qaldırır. Şərab tökərkən axırıncı damcı masa örtüyünə düşməsin deyə şüşəni tez döndərirlər. Şərab qrafində verilirsə o zaman ağzı bağlı şüşədən fərqli olaraq şə- rabın dadına baxmaq qəbul edilmir. Yenidən şərabı rumka boş olduqda və ev sahibinin razılığı olduqda tökülür. İçilməmiş bakala şərab tökmək qəbul edilmir. Masa arxasında əllərinizi rumkaya vurub qızdırmaq, iki əllə sıxmaq düz deyil. Başqal- larından əvvəl masadan qalxmaq nəzakətsizlikdir. Bunu ev sahibi bitirir. O salfetkanı masaya qoyaraq, masadan qalxır. Onun arxasınca qonaqlar qalxır. Kişilər xanımların kürsülərini kənara çəkərək onlara kömək edirlər . Bununla yanaşı həddən artıq ye- mək və içmək olmaz. Masadan qalxarkən kişilər stulları əvvəl- ki vəziyyətində qoyurlar. Yemək qəbulundan sonra ev sahibi ilə bir yerdə iştirak edən fəxri qonaqlar qəhvə, çay, konyak, li- kör verilən qonaq otağına keçirlər. Qonağ otağında kişilər ma- sada bir yerdə oturduğu qonşusuna qulluq etmək məcburiyyə- tində deyil. Kofeni ayaqüstə də içmək olar. Yüklə 2,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|