A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov

 
Kuydirish sharoitlarini texnologikko‘rsatkichlarga ta’siri 
Kuydirish jarayonining muhim texnologik ko‘rsatkichlari quyidagilardir: 
1) ishlab chiqarish unumdorligi; 
2) kuydirilayotgan shixtaning jarayon mahsulotlarida taqsimoti (kuyindi, 
chang, gaz); 
3) texnologik gazdagi SO
2
ni miqdori; 
4) kuyindining sifati (kukunlik darajasi, sulfid va sulfat shakldagi 
oltingugurtni miqdori, kremniy dioksidiva temirning mavjudligi). 
Zamonaviy pechlarda havoni berish tezligi 10-12 m/s, nisbatlik sarfi 350-
450 m
3
/(m
2
* soat) qo‘llaniladi. Havodagi kislorodni miqdori 28-32 % gacha 
ko‘tarilgan. 
Bunday 
sharoitlarda 
ishlab 
chiqarish 
unumdorligi 
8-10 
t/(m
2
*sutkada)ni tashkil qiladi. Kislorodni miqdorini bundan ziyod ko‘tarish 
maqsadga muvofiq emasdir, chunki kislorod olishga qilingan sarf xarajatlar 

---

153 
kuydirish jarayonining unumdorligi oshishi bilan qoplanmaydi. Undan tashqari, 
ortiqcha ajralib chiqqan issiqlikni pechdan chiqarish ham katta muammoga aylanib 
qoladi. 
те
хн
ол
ог
и
к
г
аз
сув
ха
в
о 

---

154 
Moddalarni kuydirish 950-970
o
S oralig‘ida amalga 
oshiriladi. Jarayonda qattiq 
moddalarni ajralib chiqishi 
quyidagicha taqsimlanadi, %: kuyindi 65; siklon changi 30; 
elektrofiltr changi 3,3; gaxzoxod changi 1,7. 
Texnologik gazlarda SO
2
ni miqdorligini ko‘payishi, uni 
sulfat kislotasi olishda qulaylik yaratadi. Oddiy havoda 
kuydirishda pechdan chiqayotgan gazda SO
2
miqdori 8,5-10 % 
tashkil etadi. Kislorodga boyitilgan havo qo‘llansa – SO
2
ni 
miqdori 12-15 % gacha ko‘tariladi. Ammo, gazoxod sistemalari 
yaxshi germetik qoplanmaganligi sababli, ikkilamchi havo 
tortiladi va natijada SO
2
ni miqdori bir oz kamayadi. 
Kuyindining sifati unga qo‘yilgan talab bilan baholanadi. 
Kuyindida sulfidli oltingugurtni miqdori 0,1-0,3 % dan 
oshmasligi uchun, boyitmani kuydirishda desulfurasiya darajasi 
99,0-99,7 % bo‘lishi kerak. Bunday yuqori desulfurasiya darajasi 
jarayonning yakuniy davrda tezilkni o‘ta pasayishi bilan
bog‘liqdir.
Amaliyotda bir modda o‘rtacha pech ichida 12-14 soniya bo‘ladi. 
Odatda kuyindida sulfat kislota eritmasida eriydigan rux birikmalarining 
miqdori 88-92 % oralig‘ida bo‘ladi. Agarda boyitmada kremniy dioksidi yuqori 
mikdorda bo‘lsa, rux silikati (ZnO*SiO
2
) paydo bo‘lmasligi maqsadida, 
kuydirishni pastroq haroratda (900-920
o
C) olib borish kerak. 
Olingan kuyindida metallning miqdori boyitmaga nisbatdan bir oz ko‘proq. 
Masalan, agar boyitmada ruxning miqdori 50,9 % bo‘lsa, kuyndida bu ko‘rsatgich 
60,3 % tashkil qiladi. 
Ajralib chiqqan changlar kuyindi bilan birga tanlab eritishga yuboriladi.