A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov

I BOB. YO’L QURILISHI SAMARADORLIGI VA SIFATINI 
TA’MINLASH 
1.1 Yo’l qurilishi texnologiyalarini rivojlantirish
 
“Avtomobil yo’llarini qurish texnologiyasi va tashkillashtirilishi” fanini 
ta’riflashda texnologiyaning asosiy vazifalari ko’rsatilgan. Shu qoidalarni 
rivojlantirgan holda ta’kidlash lozimki, yo’l qurilishi texnologiyasi fizikaviy 
(masalan, mexanikaviy), fizik-kimyoviy (beton, ohakning qotishi), shuningdek, 
materiallarga 
ishlov 
berish 
yoki 
qayta 
ishlashning 
boshqa 
mexanizatsiyalashtirilgan yoki avtomatlashtirilgan usul va jarayonlarini o’z 
ichiga oladi, buning natijasida alohida konstruktiv elementlar va butun bir 
muhandislik inshootlarining majmuasi ko’rinishidagi yo’l barpo etiladi. Bu 
jarayonlarning barchasi texnologik deb ataladi. Yo’llarni qurish texnologiyasi - 
sanab o’tilgan jarayonlar haqidagi fan bo’limidir. 
Ayrim murakkab masalalar bo’yicha avtomobil yo’llarini qurish 
texnologiyasining nazariy asoslari shakllanishda davom etmoqda. Ularga, 
masalan, qurilish sifatining talab etiladigan ko’rsatkichlarining topshirilgan 
ishonchliligini ta’minlagan holda texnologik jarayonlarni boshqarish va sh.k.lar 
kiradi. Fan va amaliyotning ma’lumotlarini umumlashtirish natijasida yo’l-
qurilish ishlarining barcha turlari bo’yicha texnologik jarayonlarning batafsil 
bayonlari yo’riqnomalar, texnologik kartalar va boshqa hujjatlar ko’rinishida 
ishlab chiqilgan. Zamonaviy texnologiya tarkibiga mahsulot sifati va 
texnologik jarayonlar borishining texnik nazorati kiradi. 
Texnologiya 
- qurilish jarayonining tarkibiy qismi bo’lib, unga 
energetik, suv va issiqlik ta’minoti, transport (texnologik transportdan 
tashqari), yordamchi va boshqa ishlar ham kiradi. Ishlarni bajarishning barcha 
texnologik usullari ichidan muhandis mahalliy va keltirilgan materiallar, 
texnika vositalari mavjudligiga qarab hamda ishchilarning tajriba va 
malakasidan kelib chiqqan holda eng maqbulini tanlashi lozim. Bu texnologik 

---

10 
qaror reja bajarilishini ta’minlashi, eng tejamli bo’lishi, atrof-muhitni muhofaza 
qilish talablariga rioya qilgan tarzda bajarilgan ishlarning yuqori sifatli 
bo’lishini ta’minlashi kerak. Yo’l qurilishida avtomatlashtirish va 
robotlashtirish tobora keng tatbiq etilmoqda. Qator ishlab chiqarish korxonalari 
(ABZ, SBZ va sh.k.) avtomatlashtirilgan, liniyali texnika esa ko’p hollarda 
avtomatik boshqarish tizimlari (SAR) bilan jihozlangan.