6.12-rasm. O‘ymani o‘tish uchun bo‘lish (razmetka) chizmasi: 1a, 5a - “peshona” zaboy bilan kengaytirish; 2,3,4,6- yon zaboy bilan o‘tish; Birinchi
(pioner)
transheyani
kavlash
normal
kenglikda
yoki
kengaytirilgan holda “peshona” zaboyi bilan bajariladi. Yuklash maydonchasini
xosil qilish uchun chuqur bo‘lmagan pioner transheyasini kavlash buldozer yoki
skreper yordamida gruntni ag’dargichga surish bilan amalga oshiriladi. Bunday
pioner transheyalarini tagidagi kengligi 4 m dan kam olinmaydi. Har bir yarusni
(zinani) osti, oxirgisidan tashqari, suvni olib ketish uchun kavlash boshlangan
tomonga qiyalik 20‰ ga bo‘ladi. Oxirgi yarusning (zinani) osti loyiha
qiyaligiga ega bo‘lish lozim.
Ekskavator-draglayn yordamida ishlarni bajarish. Ekskavator-
draglayn bilan o‘yma yoki grunt karyerlarini kavlash ikki usul bilan amalga
oshiriladi: 1) ekskavator o‘zi ishlayotgan maydon oralig‘ida harakatlanib toretsli
zaboy bilan o‘tsa; 2) ekskavator o‘zi ishlayotgan maydondan tashqarida
harakatlanib-yon zaboy bilan o‘tsa.
Yon zaboy toretsliga nisbatan afzallikga ega, bunda bitta o‘tishda ikki
marotaba katta qirqish radiusiga teng yo‘lakchadagi gruntni kavlash imkonini
tug’iladi. Toretsli zaboyning chuqurligi yonzaboyga qaraganda ancha katta
bo‘lishi mumkin.
Draglayn bilan ekskavator turgan joy sathidan pastdagi gruntlarni kavlab
o‘ymaning ustida yoki tubida turuvchi ag’dargichy oki transport vositasiga
107
ortish mumkin. Ekskavator-draglayn bilan o‘yma yoki grunt karyerini
kavlashda, transport vositasi o‘yma yoki karyerning tubida joylashganda,
gruntni moki usulida ortish maqsadga muvofiqdir.
O‘ymani o‘yishda grunt o‘ymaning loyiha chizig‘iga 20 - 30 sm
yetkazmasdan qirqiladi. Olinmagan grunt buldozer, avtogreyder yoki
ekskavator-tekislagich bilan olinadi. O‘ymadan olinmagan gruntni olish bilan
birga suv qochiruvchi ariqlar quriladi.
