A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev
Yüklə 0,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yadro yoqilg’isining zahiralari.
|
Atom elektr stansiyalari
Atom energiyasi cheksiz energiya manbai bo‘lib xisoblanadi. Inson bu manbadan tinchlik maqsadlarida, xususan issiqlik va elektr energiya olishni o‗zlashtirdi. Bu esa energetika taraqqiyotida yangi davrni ochib byerdi. Dunyoda birinchi atom elektr stansiyasi (AES) 1954 yili ishga tushirildi. Hozirda dunyoning 20 dan ortiq davlatlarida atom elektr stansiyalari ishlab turibdi. Atom elektr stansiyalari (AES) yadro reaksiyalari paytida yuzaga keladigan energiyani elektr energiyasiga aylantirib beradi. Atom energetikasining rivojlanishi energetika va elektrlashtirishda ulkan imkoniyatlarini ochib bermoqda. Atom energetikasi insoniyat oldida turgan yoqilg‘i yetishmovchiligi havfini bartaraf qilish va energetikaning hozirda va kelajakda tezkor rivojlanishini ta‘minlamoqda. 2000 yilda dunyoda ishlab chiqarilgan barcha elektr energiyaning deyarli 60% atom elektr stansiyalarda ishlab chiqarilgan bo‗lib, bu elektr stansiyalarning umumiy quvvati allaqachon million MVt dan oshib ketdi. Yadro yoqilg’isining zahiralari. Atom elektr stansiyalarida yoqilg‘i sifatida urandan foydalaniladi. Dunyoda uran zahiralari deyarli 66 mln. tonnani tashkil etadi, okean va dengizlarning tublaridagi uranli birikmalarning salmogi esa tahminan 4 mlrd. tonnadan kam emas. Bundan tashqari atom energiyasini zahiralari katta bo‗lgan toriyni qayta ishlab ham yoqilg‘i olish mumkin. Dunyodagi ko‗mirning zahiralari neft va gazlarning zahiralaridan deyarli 50 marta oshiq bo‗lgan holda, uran va toriylarning zahiralari ko‗mir, neft va gaz zahiralarini qushib hisoblaganda ham ulardan 2000 marta ko‗pdir. Kelajak energetikasi bu atom energetikasidir. Atom elektr stansiyalarida uran yadrosining bo‘linishi natijasida yadro energiyasi ajralib chiqadi, bu energiya to‘liq issiqlik energiyasiga aylanadi va suvni isitishga hamda bu suvdan bug‗ olishga xizmat qiladi. Issiqlik 54
mexanik energiyaga, so‗ngra mexanik energiyani elektr energiyaga o‗zgartirish bosqichlari deyarli bir xildir. Atom elektr stansiyasida ham suv bug‗i turbinaga beriladi, turbinaning mexanik energiyasi generatorda elektr energiyaga o‗zgartiriladi (1.5 – rasm). Atom elektr stansiyalari uchun birlamchi energiya uran yadroning ichki energiyasi hisoblanadi. Yadroning bo‘linishi natijasida g‘oyat katta kinetik energiya hosil bo‗ladi va bu energiya issiqlik energiyasiga o‗zgartiriladi. Yadro energiyasining issiqlik energiyasiga o‗zgartiruvchi qurilma reaktor deb ataladi. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|