A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev

1.10. Noan`anaviy energetika va uning tavsifi 
Insoniyat paydo bo‗lgandan buyon tabiatdagi tabiiy energiya
manbalari bo‗lmish quyoshdan, shamoldan, suv manbalaridan va boshqa
turdagi energiyalardan foydalanib kelgan. Turar joylarni va suvlarni
isitishda quyosh nuridan hamda tegirmonni aylantirishga shamol va suv
energiyalaridan foydalanganlar.
Biror jism (qattiq, suyuq va gaz holatida) o‗z energiyasini, energiyani
boshqa turga aylantirib beruvchi moslamaga uzatib, yana harakatda bo‗lsa

---

---

59
yoki o‗z energiyasini hohlagan marta uzatib o‗zi yo‗qolib ketmasa bunday

manbaga qayta tiklanuvchi energiya manbalari deyiladi (shamol, quyosh,
suv sathining ko‗tarilib tushishi, to‗lqinlar, kichik- va mini-hamda
mikroGESlar, geotermal, kosmik, bioyoqilg‗i, vodorod va kvant).
An`anaviy energetika organik va yadro yoqilg‘i kabi qayta
tiklanmaydigan
energiya
resurlardan
foydalanishga
asoslangan.
Noan`anaviy energetika esa tuganmas tiklanuvchan energiya resurslardan
foydalanishga asoslangan. An`anaviy energiya resurslardan foydalanish,
kislorodni yutishidan tashqari atrof muhitni sezilarli darajada ifloslanishga
olib keladi.
Hozir noan`anaviy energetikaning rivojlanishi unga ketadigan katta
harajatlar va bunday elektr stansiyalarda ishlab chiqariladigan
energiyaning tannarxi bilan cheklanmoqda. Turli turdagi elektr
stantsiyalarni iqtisodiy taqqosi 1.5 -jadvalda keltirilgan.
Iqtisodiy jihatdan maqbuli, bu solishtirma kapital harajatlar 2000
AQSH dol/kVt gacha bo‘lgan elektr stantsiyalarni qurish.
1.5-Jadval
Turli turdagi elektr stantsiyalarni iqtisodiy taqqosi 
Elektr stantsiya turi 
Qurilishga bo’lgan sarf 
harajatlar, AQSH 
dol/kVt 
Ishlab chiqarilgan