249
tanlovlarning birlikdagi atributlari kabi turli xil nomlariga ega bo’lgan. MUS
xatolar
kamligi yoki umuman, kutilmayotgan vaziyatlarda oshirib yuborishga
testlashtirishda ayniqsa, samarali bo’lishi uchun ishlab chiqilgan.
Monetar tanlashning kuchli va zaif tomonlari
Auditor MUS dan o’xshash ma’lumotlarga mustaqil testlar uchun tanlovlar
yondashuvi
sifatida foydalanish, o’zining kuchli va kuchsiz tomonlarini tahlil
qilishda foydali deb xisoblaydimi?
MUS ning kuchli tomonlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
MUS ni tanlov uchun boshqa statistik yondashuvlarga nisbatan
qo’llash oson;
MUS avtomatik tarzda element
joylashgan joydan elementga
summalarni dollarda, proportsiya tarzida tanlab oladi,
shu tariqa tanlovning
avtomatik stratifikatsiyasini ko’rsatadi;
Agar auditor xatolarni kutmasa (topmasa), MUS odatda tanlovning
o’ta samarali hajmiga natijalar beradi.
MUS foydalanishi mumkin bo’lgan holatlar misollari quyidagilarni o’z
ichiga oladi:
Debitorlik qarzdorliklarini tasdiqlash (kredit sal’dosi ahamiyatsiz
bo’lganda);
Berilgan qarz (zayom)larni tasdiqlash (masalan ko’chmas mulklarning
ipoteka
kreditlari, tijorat kreditlari va kechiktirib to’lanadigan kreditlar);
Auditor xatolari nisbatan deb xisoblovchi, shuningdek,
jamida yirik
kamaytirib ko’rsatishlarning sezilarli miqdorda kutilmaganda TMZ lardagi
narxlarni tekshiradi;
Mavjudlik mos keluvchi tasdqilash xisoblanuchi asosiy vosita
(mablag’)larni qo’shimcha tekshirib ko’rish.
Auditor, shuningdek, MUS dan foydalanishdagi qiyinchiliklarni ham bilishi
zarur:
MUS jamlanganlikning pasayishini tekshirish uchun mo’ljallanmagan;
250
Agar auditor MUS tanlovida
pasayishni identifikatsiyalasa, tanlovning
bahosi maxsus ko’rib chiqishni talab qiladi;
nolli yoki salbiy (manfiy) sal’do maxsus konstruktiv fikrlashni talab
qiladi;
MUS eng yaxshi yondashuv bo’la olmaydigan ayrim holatlar quyidagilar:
kredit sal’dosi miqdori katta bo’lgan
debitorlik qarzdorliklarini
tasdiqlash;
auditor xatoliklarning etarlicha sanab chiqilmagan va haddan ortiq
bo’rttirib yuborilgan bo’lishi mumkin bo’lgan sezilarli,
miqdorida zahiraning
miqdori va narxini tekshirish.
Dostları ilə paylaş: