A. K. Xusanov

Mavzu haqida ma’lumot: 
Suvaraklarning ichki organlari sistemalari tuzilishini o’rganishni eng avvalo 
uning qon aylanish organlaridan boshlash maqsadga muvofiq, chunki suvrakning 
yuragi qirqib olingan elka qoplag’ichining ichki yuzasida joylashgan bo’lib, u 13 ta 
kameradan iborat. 
Ularning qon aylanish sistemasi sodda tuzilgan. Gemolimfa gazlarni 
tashishda ishtirok etmaydi, u faqat oziq moddalarni tarqatadi va dissimilyatsiya 
mahsulotlarini chiqaradi. Nafas olish organlar sistemasi traxeya nayidan iborat. U 
nafas olish teshiklari stigmalar orqali tashqi muhit bilan bog’liqdir. 
Ovqat hazm qilish sistemasi og’iz bo’shlig’idan boshlanadi. Og’iz 
bo’shlig’iga bir juft so’lak bezlari ochiladi. Bu bezlarning keyingi qismi kengayib 
so’lak to’planadigan rezervuarni hosil qiladi. Suvarakning halqumi naysimon qisqa 
qizilo’ngachga aylanadi. Qizil o’ngach xaltasimon kengayib jig’ildonni hosil 
qiladi. Ular ham xuddi o’rta ichak singari ovqatni shimib olish vazifasini bajaradi. 
Suvarakning ayiruv organlari sistemasi – malpigi naychalaridan iboratdir. 
Markaziy nerv sistemasi - halqum usti, halqum osti nerv tugunlaridan va qorin nerv 
zanjiridan tashkil topgan. 
Mashg’ulot yuzasidan topshiriq. 
1.
 
Hasharotlarda qonning harakati ketma-ketligi ifodalangan holda 
tegishli raqamlarni kataklarga yozing. 

---

134 
1)
yurak; 2) perikardiy bo’shlig’i; 3) tana bo’shlig’i; 4) aorta; 5) venalar; 6) yurakning 
chap qorinchasi.
 
 
 
2.Keys topshirig’ini tahlil qiling. 
To’liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlarning rivojlanishini tahlil 
qiling. 
Hasharotlarning lichinkalik davrida sodir bo’ladigan moddalar alma-
shinuvining o’ziga xos xususiyatlarini aniqlang. Javoblaringizni quyidagi 1-
jadvalda aks ettiring.