A. K. Xusanov

Mashg’ulot yuzasidan topshiriq. 
1.
 
Jadvalni to’ldiring. 
37-jadval
 
Askaridaning ichki tuzilishi
 
Ovqat hazm qilish sistemasi 
Ayiruv sistemasi 
Nerv sistemasi 
Jinsiy sistemasi 
___________________ 
___________________ 
___________________ 
___________________ 
___________________ 
___________________ 
______________________
________________ 
___________________ 
__________________ 
__________________ 
__________________ 
__________________ 
__________________ 
_____________________
_____________________
_____________________
_________ 
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________ 
____________
____________
____________
____________
____________
____________
____________ 
____________
____________ 
38-jadval
Rasmdagi odam askaridasi. A- urg’ochisi; B – erkagining qismlarini raqamlang. 
Odam askaridasi. A- urg’ochisi; 
B – erkagi 
Raqamlar 
ogiz va jag’ o’simtalari 
oldingi ichak;
ichak 
ayirish organlarining naychalari 
tuxumdon 
bachadon 
bachadonlarning birlashgan 
yo’li; 
urug’ yo’li; 
urug’ chiqaruvchi kanal 
halqum 
fagotsitlar 
tuxum yo’li 
urug’don 
Talabalar bilimini baholash uchun test topshiriqlari. 
1. Nemertinalarning qon aylanish sistemasi;
a)
Ochiq tipda 
b)
Yo’q 
c)
Yopiq tipda 
d)
Lakunar 
2. Nematodalar muskullari qanday tuzilgan?
a)
Silliq 
b)
Ko’ndalang targ’il 
c)
Faqat ko’ndalang 
d)
Bo’ylama va ko’ndalang (halqa) 
3. Nematodalarning ayiruv sitstemasi;
a)
Protonefridiylar 
b)
Fagotsitar hujayralar 

---

78 
c)
Metanefridiylar 
d)
Maksillyar bezlar 
4. Askaridada fagotsitar hujayralar nima vazifani bajaradi?
a)
Himoya 
b)
To’plovchi buyraklar 
c)
Sezgi 
d)
Oziqlanish. 
5. Trematodalar (so’rg’ichlilar) tana bo’shlig’i qanday?
a)
Gastral 
b)
Ikkilamchi 
c)
Parenximatoz. 
d)
Birlamchi 
6. Trematodalarning ichagi qanday tuzilgan?
a) Yo’q 
b) Shoxlanmagan 
c) Shoxlangan 
d) Naysimon 
7. Qaysi chuvalchanlarda qon aylanish sistemasi mavjud?
a)
Trematodalar 
b)
Nematodalar 
c)
Polihetlar 
d)
Monogeneyalar 
8. Nematodalar muskul tolalari tana o’qiga nisbatan qanday joylashgan? 
a)
Ko’ndalang 
b)
Diagonal 
c)
Dorzoventral 
d)
Bo’ylama 
9. O’simlik bo’rtma nematodalari erkagining uzunligini belgilang; 
a) 1.5-2 mm
b) 5-6 mm
c) 1.5-2 sm
b) 0.15-0.2 mm 
10. Quruq donda bug’doy nematodasi lichinkalari qancha muddat saqlanishi 
mumkin? 
 
a) 1-2 yilgacha
b) 3 yilgacha
c) 5 yilgacha
d) 20 yilgacha 
Test javoblarini yozing: 
39-jadval 
 
S 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
J 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nazariy savollar: 
1. Odam askaridasida jinsiy demorfizm qanday nomoyon bo’ladi? 
2. Gijjaning ovqat hazm qilish va jinsiy sistemalari qanday tuzilgan? 
3. Askarida kutikulasining vazifasi nimadan iborat? 
 
Uyga vazifa: 
“Parazit chuvalchanglarning odam, hayvon va o’simliklar hayotidagi zarari” 
haqida mustaqil ish yozing
 

---

79 
15 – Amaliy mashg’ulot. 
Cho’chqa askaridasi, ot askaridasi, tovuq 
askaridiyasining tashqi, va ichki tuzilishi.
Mashg’ulotning ilmiy maqsadi
: Birlamchi tana bo‘shliqli chuvalchanglar 
tipining xarakterli xususiyatlari bilan tanishib chiqish. Qishloq xo‘jalik 
hayvonlarida parazitlik qiluvchi ayrim nematodlarning tuzilishi va taraqqiyotini 
o‘rganish 
Mashg’ulotning 
tarbiyaviy 
maqsadi: 
O’quvchilarning 
ilmiy 
dunyoqarashini kengaytirish. 
Mashg’ulotning rivojlantiruvchi maqsadi: 
O’quvchilarga
 
kitob bilan 
mustaqil ishlashni o’rgatish.
 
Kerakli jihozlar: 
Askaridaning tashqi va ichki organlarini aks ettiruvchi jadvallar, 
ho‘l preparatlar (ot paraskaridasi, cho‘chqa askaridasi, tovuq askaridiyasi) 
mikroskop, quruq mikropreparatlar, askaridalarning tuxumlari. 
Uslub: 
Yakka tartibda ishlash, klasterlash. 
 
Ot askaridasining sistematik o’rni
 
Tip:
To’garak chuvalchanglar-Nemathelminthes
 
Sinf:
Nematodalar-Nematoda
 
Turkum:
Askaridalar-Ascaridida