A. K. Xusanov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
21-Rasm. 
Tovuq askaridiyasi (
Ascaridia galli
) ning taraqqiyoti. 
Askaridalar odam, cho‘chqalarda askaridoz, tovuqlarda askaridioz 
kasalliklarini chaqiradi. Ulardan askaridioz O‘zbekiston hududida parrandalar 
orasida keng tarqalgan va parrandachilikka katta iqtisodiy zarar keltiradi. 
Askaridalarning tarqalishini oldini olish uchun sanitariya-gigiena talablariga qattiq 
rioya qilish, ular bilan zararlangan hayvon va parrandalarni o‘z vaqtida davolash 
talab qilinadi. 
Qo‘y o‘pka qil qurti - diktiokaulalar hayvonlarning nafas olish yo‘llari bronx 
va bronxiolalarda, hatto kekirdak (traxeya) da parazitlik qiluvchi geonematodadir. 
Urg‘ochi diktiokaulalar tuxum qo‘yib ko‘payadi. Bunday tuxumlar so‘lak orqali 
oshqozonga tushadi, ichakda ulardan lichinka ajraladi va hayvon tezagi bilan 
tashqariga tushadi. Tashqi muhitda bunday lichinka ikki marta po‘st tashlab 

---

82 
yuqumli holga keladi va o‘t-xashak va suv orqali qo‘ylar organizmiga tushadi. U 
erdan qon tomirlar orqali o‘pkalarga etib boradi va ularning yo‘llarida jinsiy 
tomondan voyaga etadi. Voyaga etgan diktiokaulalar 3-10 sm uzunlikka ega. Ular 
qo‘ychilik xo‘jaliklarida uchraydi. 
Qo‘y qilbosh gijjasi - Trichocephalus ovis. Tanasi 2-5 sm uzunlikka ega. 
Bosh qismi o‘ta ingichka va uzunchoq. Ko‘r ichak o‘simtasida yashaydi. 
Tashqariga tushgan tuxumi ichida lichinka etilib tuxum bilan asosiy xo‘jayin 
organizmiga tushadi. Tuxumlarlardagi lichinka yo‘g‘on va ko‘r ichakda 
rivojlanadi. Yuqorida nomlari keltirilgan zoonematodalar bir xo‘jayin ishtirokida 
rivojlanadi. Ularning lichinkalik taraqqiyoti tashqi muhitda (hayvon tezagi ichida 
van nam tuproqda) birorta tirik organizmsiz kechadi. Yuqumli holga kelgan 
bunday lichinkalar o‘z xo‘jayinlariga og‘iz orqali yuqadi. Shu xil xususiyatlariga 
ko‘ra bunday nematodalar