A. M. Polatov kompyuter vositasida modellashtirish asoslari

55temir yo‘l, truboprovod, kanallar, elektr o‘tkazish trassalarini ham qo'shish mumkin.
Maqsadli jihatlari bo‘yicha avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari loyihalashning turli javxalari amalga oshiradi. Obyektlaming kuchlanganligi, turg‘unligi, chidamligi va boshqa jihatlari bo‘yicha loyihalash CAE (Computer Aided Engineering - kompyuter injeniring) tizim ostida bajariladi. Yo‘llar loyihalashida CAE masalalariga yotqazilgan yoining mustahkamligi, sovuqqa chidamligini, siljish va egilishi, yo‘ldagi sun’iy tuynuklarini gidrogeologik hisoblash, transport oqimini modellashtirish va boshqalami o‘z ichiga oladi.
Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashga oid hisoblashni CAM (Computer Aided Manufacturing - kompyuter boshqarish) tizim ostida amalga oshiriladi. Yo‘1 qurilishda CAM tizim ostiga qayitnoma varaqlari tayyorlash, ishlab chiqarishning texnologik kartalari tayyorlash, ishlar jadvalini tayyorlash, transport xarakatini tashkil qilish sxemasini ishlab chiqish, ishlami chiziqli- kalendar grafikini tuzish va boshqalar kiradi.
Yechiladigan masalalar murakkabligiga ko‘ra yuqorida qo‘rib chiqilgan tizim osti CAD/CAE/CAMdan alohida tizim ostilarga ajraladi.
Ma’lumotlami boshqarish tizim osti PDM (Product Data Management) hozirgi davrga kelib integrallashgan tizimlarining muhim tarkibiy qismiga aylandi. Uning yordamida loyihalar ustida jamoa ish olib borish, ma’lumotlarning yaxlitligini ta’minlash va boshqarish tizimi sifatini samarali amalga oshirishga imkon beradi.
Kompyuter texnologiyalaming obyektlar faoliyatini loyihalashdan to ulami yagona axborot tizimiga foydali suratda ta’minlash qobiliyati PLM (Product Lifecycle Management) - konsepsiyasini yaratilishiga sabab bo‘ldi. Bu konsepsiya yo‘l qurish soxasining kelajigi uchun juda istiqbolli hisoblanadi. Bu konsepsiyaning eng aniq moxiyatini quyidagi ta’rifda keltirilgan: PLM - bu ish bajarishga strategik yondashuv bo‘lib, axborot mahsulotini yaratish, amalga oshirish va foydalanish jarayonida birgalikdagi yechimlar majmuinidan foydalanadi. Bu ta’rifhing mantig‘i bo‘yicha, PLM — bu CAD kabi tizim emas, va
56
CP 3/CAM/CAE kabi sinflar tizimi ham emas, balki bu - ко лруuterlashtirishdan foydalangan holda integratsiyalangan, m ’lumotlar (mahsulot) xaqidagi yagona tasawurga asoslangan is ilab chiqarish strategiyasidir. Bu ma’lumotlar kengaytirilgan к irxonaning barcha a’zolari: asosiy ishlab chiqaruvchi, yetkazib 1 eruvchilar, pudratchi, mijozlar va iste’molchilar tomonidan oydalanishi mumkin (va kerak).

3.