A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev



Yüklə 17,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə86/182
tarix21.04.2017
ölçüsü17,41 Mb.
#14975
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   182

 

İSTEHSALLA  ƏLAQƏDAR  RÜSUM  VƏ 

VERGİLƏR  (ƏDV  VƏ  DÖVRİYYƏ  İLƏ 

ƏLAQƏDAR OLAN DİGƏR VERGİLƏR 

İSTİSNA  OLMAQLA) 

-  pul v

ə  natural 

formada m

əcburi  əvəzsiz ödəmədir və  mal və 

xidm

ətlərin  idxalı,  işçi  qüvvəsinin  tutulması, 



sahibkarlıq  və  torpaqdan istifadə, istehsalatda 

istifad


ə  edilən bina və  digər aktivlərlə  əlaqədar 

olaraq, dövl

ət idarəetmə  orqanları  və  ya Avropa 

İttifaqının təşkilatları tərəfindən toplanılır. 

Bu rüsum v

ə  vergilər  əməliyyatın  həcmi ilə 

birbaşa  əlaqədar olan məhsullarla  bağlı 

rüsumlardan v

ə  qeyd  edilmiş xərcləri əks etdirən 

rüsumlardan ibar

ətdir. Onlara həmçinin aksiz 

rüsumları,  xüsusi  məhsulların  satışında  gerb 

rüsumları, maliyyə əməliyyatları və kapitalla olan 

əməliyyatlardan vergilər, avtomobillərin 

qeydiyyatı  vergisi,  əyləncə  vasitələri, lotereya, 

qumar oyunları, mərclərdən vergilər, sığorta pulu 

vergil

əri və  s. daxil edilir. Bu vergilər, mənfəət 



əldə  edilib-edilməməsindən  asılı  olmayaraq, 

öd

ənilməlidir. 



İstehsala  olan  digər vergilər, müəssisələrin 

istehsal etdiyi v

ə yaxud satdığı mal və xidmətlərin 

k

əmiyyətindən və  ya dəyərindən asılı  olmayaraq, 



onların  istehsalla  məşğul  olması  ilə  əlaqədar 

öd

əməli  olduqları  bütün  vergilərdən ibarətdir. 



Onlar  torpağa,  istehsalda  istifadə  edilən  əsas 

fondlara v

ə  ya əmək  ehtiyatlarına  görə  və  yaxud  

əyyən növ fəaliyyət və  əməliyyatlara görə 



öd

ənilə bilər.  



 

İSTEHSAL-TEXNİKİ 

TƏYİNATLI  

MƏHSULLARIN  ALINMASININ  ORTA 

QİYMƏT İNDEKSİ

  –  s

ənaye müəssisələri və 

tikinti t

əşkilatları  üçün  əsas material-texniki 

qrupların  alış  qiymətləri  əsasında  hesablanır. 

Statistik  müşahidələr  özündə  yanacağı,  elektrik 

enerjisini v

ə  cari istehlakda istifadə  olunan,  əsas 

struktur mü

əyyənləşdiriciləri  olan  xammalların,  

materialların,  komplektləşdiricilərin növlərini 

birl

əşdirən məhsul  qrupları  üzrə  aparılır.  Alışın 



orta qiym

əti özündə istehsal qiymətləri ilə yanaşı, 

n

əqliyyat,  satış  xərclərini,  vergi  və  aksizləri də 



birl

əşdirir  və  müşahidə  ilə  əhatə  olunmuş 

əssisələrin  məhsulun kəmiyyət və  dəyəri 



haqqındakı  məlumatları  əsasında  hesablanır. 

Alışın  qiymət indeksinin  quruluşu  müəssisənin 

müqayis

əli dairəsi üzrə  baza dövründə  alınmış 



m

əhsulun dəyəri  haqqında  məlumatlar  əsasında 

ölçülm

əsi sistemini nəzərdə tutur. 



 

“İSTİ (QAYNAR) PULLAR”

 – 

borc kapitalı 

bazarında təkrar istehsal prosesinin normal olması 

üçün  onların  miqdarının  lazım  olandan  çox  olan 

ehtiyatıdır və  müasir şəraitdə  milli və beynəlxalq 

borc  kapitalı  hissələrinin  mövcud  olması 

formalarından  biridir.  “İsti  (qaynar)  pullar”  – 

bazara daha yüks

ək faiz dərəcələri və  arbitraj 

imkanları  ilə  yönəldilən  qısamüddətli  kapital 

axınıdır.  

 

İSTİQAMƏTLƏR  ÜZRƏ  DAŞINMA-



LARIN  QEYRİ-BƏRABƏRLİK  ƏMSALI

 

– 

yük  axınının  (sərnişin  axınının)  yüksüz 

istiqam

ətdə  kəmiyyətinin,  yük  axınının  (sərnişin 



axınının)  yüklənmiş  istiqamətə  olan kəmiyyətinə 

nisb


ətidir. Məntəqə  üçün bir istiqamətdə  (boş) 

daşınmaların 

minimum 

sıxlığının, 

digər 

istiqam


ətdə  (yüklənmiş)  daşınmaların  maksimum 

sıxlığına olan nisbəti müəyyən edilir. İstiqamətlər 

üzr

ə 

(h



ər iki tərəfə) 

daşınmaların 

bölüşdürülməsində  məntəqələrin məcmusu üçün 

daha az yükl

ənmiş  istiqamətdə  yük  dövriyyəsinin 

(s

ərnişin  dövriyyəsinin) daha çox yüklənmiş 



istiqam

ətdə 


yük dövriyy

əsinə 


(s

ərnişin 


dövriyy

əsinə) olan nisbəti  hesablanır.  

 

İSTİQRAZ

  –  1) öz sahibinin n

əzərdə  tutulan 

müdd


ət  ərzində  istiqrazı  buraxan  şəxsdən onun 

nominal d

əyərini və  ya sair əmlak ekvivalentini 

almaq hüququnu t

əsdiq edən qiymətli kağızlarıdır

İstiqrazların gəliri faiz adlanır və ödənilməli olan 

öhd

əliklərin  hesabına  daxil  edilir.  Vaxtı 



qurtardıqdan  sonra  istiqraz  nominal  dəyər üzrə 

emitentl


ə alınır. Əgər istiqraz nominal dəyərindən 

aşağı  qiymətə  satılırsa,  onda  ondan  gələn gəlir 

qiym

ətdə  göstərilən fərqi təşkil  edir  və  diskont 



adlanır;  2)  dövlət və  korporasiyalar tərəfindən 

buraxıla bilən, sahibi ilə  emitenti arasındakı borc 

münasib

ətlərini təsdiqləyən və 



sahibin

ə 


 

331 


emitentd

ən buraxılış  şərtlərində  nəzərdə  tutulan 

müdd

ətdə  borcun nominal dəyərini və  ya  başqa 



əmlak ekvivalentini, həmçinin təsbit  edilmiş 

şəklində  illik gəlir  almağa  hüquq  verən fond 

qiym

ətli  kağızıdır.  Aşağıdakı  istiqraz  növləri 



f

ərqləndirilir:  istiqrazsız,  faizsiz,  müddətsiz, 

xarici,  daxili,  uduşlu,  zəmanətli, dövlət,  qızıl 

istiqraz, hökum

ətlərarası  istiqraz,  istiqraz 

v

ərəqəsi,  opsion  istiqraz,  açıq  istiqraz,  faizli 



istiqraz,  rentalı  istiqraz,  “yonulmuş  istiqraz”, 

subordinasiyalı istiqraz, məqsədli istiqraz. 

 

İSTİQRAZ  ÜZRƏ  FAİZ

 

– 



istiqraz 

emitentinin ild

ə 1-2 dəfə istiqraz sahibinə ödədiyi 

g

əlirdir.  



 

İSTİQRAZ  VƏRƏQƏSİ 

–  öz sahibin

ə 



əyyən edilmiş faiz formasında gəlir əldə etmək 



hüququ ver

ən qiymətli  kağızdır.  Gəlir xüsusi 

tirajlarda  oynanılan  uduş,  yaxud  kupon  ödəmək 

formasında ola bilər. Azərbaycan Respublikasında 

daxili istiqrazlar üzr

ə  istiqraz vərəqəsi buraxmaq 

hüququ dövl

ətə  məxsusdur.  İstiqraz  vərəqəsi 

xüsusi növ v

ətəndaş-hüquq öhdəliyini 

r

əsmiləşdirir. Burada borc alan dövlət, borc verən 



is

ə  vətəndaşlardır.  İstiqraz  vərəqəsini  əmanət 

bankları  sərbəst  satır  və  alırlar.  İstiqraz 

v

ərəqəsindən və  onun  uduşlarından  vergi 



tutulmur.  S

əhmdar cəmiyyətləri də  istiqraz 

v

ərəqlərini buraxırlar. 



 

İSTİQRAZLAR  ÜZRƏ  BORCLAR

 

-  


istiqrazlar  şəklində  verilən borclar sərbəst dövr 

ed

ən 



sertifikatlardır. 

Kreditorlara 

həmin 

buraxılışda  istiqrazların  nominal  dəyərini almaq 



hüququ verir.  

 

İSTİQRAZLARIN 

GƏLİRLİLİYİ

 

– 

aşağıdakı düsturlarla hesablanan kəmiyyətdir: 

a) 

əgər  istiqraz  satılmamışdırsa  (istiqrazın  cari 



g

əlirliliyi): 

 

%

100



:

)

(



+



=

a

a

n

Q

Q

Q

F

P

 

 



burada: F –  il 

ərzində  əldə  olunmuş  faiz;  Q

n

  – 


istiqrazın nominalı; Q

a

 – 



istiqrazın alış qiyməti; P 

– faizl


ə gəlirliliyidir; 

b) 


əgər  istiqraz  satılıbsa  və  ya ödənilibsə 

(istiqrazın yekun gəlirliliyi): 

%

100


:

)

(





+

=

H



Q

Q

Q

F

P

a

a

n

a

 

 



burada: F

a

  -  istiqraza sahib olunan bütün ill



ər 

ərzində  alınmış  faiz;  Q

n

  – 


istiqrazın  nominalı  və 

ya  istiqrazın  satış  qiyməti; H –  istiqraza sahib 

olma müdd

ətidir. 


 

İSTİLİK  ELEKTRİK  STANSİYALARI-

NIN  FAYDALI  İŞ  ƏMSALI

  –  istiliyin 

elektrik enerjisin

ə 

çevrilm


əsinin bütün 

m

ərhələlərində,  yandırılmış  yanacağın  tərkibində 



olan, istilik enerjisind

ən istifadənin səmərəliliyini 

xarakteriz

ə  edən göstəricidir.  Enerji  istehsalının 

ayrı-ayrı  mərhələlərinin  faydalılığı  qazanın  netto 

faydalı  iş  əmsalı  (FİƏ)  –  qazanxanadan  maşın 

zalına  ötürülən,  buxarın  tərkibində  olan istilik 

enerjisinin  miqdarının  qazanxanada  yandırılan 

yanacağın  tərkibində  olan istilik enerjisinin 

miqdarına nisbətini xarakterizə edir; maşın zalının 

FİƏ  –  istilik ekvivalentində  şindən (özü 

qızmadan, çox güclü elektrik cərəyanını nəql edən 

xüsusi m

əftildən) stansiyadan kənara  buraxılan 

elektrik  enerjisinin  miqdarının  və  maşın zalından 

istehlakçılara  buraxılan  istilik 

enerjisinin 

miqdarının  maşın  zalında  alınmış  buxarın 

t

ərkibində  olan  istilik  enerjisinin  miqdarına 



nisb

ətidir. 


İstilik  elektrik  stansiyalarının  faydalı  iş  əmsalını 

tam (iqtisadi) hesablayark

ən əlavə olaraq enerjinin 

qazanxanadan  maşın  zalına  (buxar  ötürücülərinin 

FİƏ,  adətən,  0,984-ə  bərabər götürülür) 

ötürülm


əsi  zamanı  baş  verən itkilər də  nəzərə 

alınır.  

İstilik  elektrik  stansiyalarının  tam  faydalı  iş 

əmsalını  stansiyadan  kənara  buraxılan  enerjinin 

(istilik ekvivalentind

ə  elektrik və  istilik) 

miqdarının  qazanxanada  yandırılmış  yanacağın 

t

ərkibində  olan  enerjinin  miqdarına  nisbəti və  ya 



üç hiss

əli  əmsalın  hasili kimi müəyyənləşdirmək 

olar.  

 

İSTİRAHƏT 

MÜƏSSİSƏSİ

 



qanunil

əşdirilmiş  şəkildə,  əməli  olaraq,  sağlam 

adamların  istirahəti üçün nəzərdə  tutulmuş,  bir 

qayda  olaraq  kurortların,  müalicə-sağlamlıq 

yerl

ərinin  hüdudlarında  şəhərətrafı  zonalarda 



yerl

əşən  sağlamlıq  müəssisələridir  (evlər, 

pansionatlar, bazalar v

ə  digər istirahət 

əssisələri aid edilir). 



 

İSTİRAHƏTİN,  İDMAN  TƏDBİRLƏ-

RİNİN  VƏ  MƏDƏNİYYƏT  SAHƏSİNİN 

TƏŞKİLİ 

ÜZRƏ 

XİDMƏTLƏR

 

– 



kinofilml

ərin və 


videofilml

ərin 


istehsalı, 

yayılması  və  nümayişi  üzrə  xidmətləri; radio və 

televiziya  verilişləri sahəsində;  teatr  işlərinin, 

b

ədii  qalereyaların  və  incəsənət  əsərlərinin 



s

ərgilərinin təşkili üzrə xidmətləri; kitabxanaların, 

arxivl

ərin, mədəni-maarifləndirmə  təşkilatlarının, 



muzeyl

ərin xidmətləri; tarixi abidələrin, yerlərin 

v

ə  binaların  qorunması  üzrə  xidmətləri; mədəni-



maarifl

əndirmə  fəaliyyəti sahəsində  xidmətləri; 

n

əbatat 


bağlarının, 

heyvanat 

parklarının, 

qoruqlarının  və  s. xidmətləri; idman, istirahət və 



 

332 


əyləncə  məşğuliyyətinin təşkili  üzrə  xidmətləri 

özünd


ə birləşdirir. 

 

İSTİSMAR

 

(f

əaliyyətdir)  1) istismar 



prosesidir; 2) istismar formasıdır. 

Hüquqi 


əsaslarla müəssisəyə xidmət edən hüquqi 

vahidl


ə digər hüquqi vahid arasında münasibətləri 

t

əsnifləşdirir.  Müəssisəni istismar edən  şəxs 



sahibkar, icar

ədar, fermer, həmçinin digər hüquqi 

vahidin s

əlahiyyətli nümayəndəsi ola bilər. 



 

İSTİSMAR  DÖVRÜ

  –  naviqasiya dövründ

ə 

g

əmilərin nəqliyyat və  qeyri-nəqliyyat (köməkçi) 



işlərində olma vaxtıdır. 

 

İSTİSMAR  NETTO  YÜK  DÖVRİYYƏSİ 

(İSTİSMAR  NETTO  TON-KİLOMETR-

LƏR)

  –  faktiki h

ərəkət yolu üzrə,  vaqonlarda  

yükl

ərin yerinin dəyişməsinin yekun 



göst

əricisidir. Bütün sahələr və  qatarlar üzrə 

sonradan  yekunlaşdırmaqla,    qatarın  netto 

kütl

əsinin (çəkisinin)  çəkini dəyişmədən  keçilmiş 

yolun uzunluğuna vurulması ilə müəyyən olunur. 

Yolla

rın ayrılması üçün yük daşınmalarının həcmi 



göst

əricisindən istifadə edilir. 

 

İSTİSNA (KƏNAR ETMƏ) HƏDDİ

 - 

Aİ-yə 


üzv ölk

ələr arasında İntrastat sistemi üzrə statistik 

m

əlumat göndərənlər tərəfindən həyata keçirilən 



ticar

ət  əməliyyatlarının  illik  dəyərinin  keçməli 

olmadığı həddir. Onlar statistika bəyannamələrini 

doldurmaqdan  azaddırlar.  Belə  ki, onlar dövri 

vergi b

əyannamələrini təqdim etməkdən azad 



edilirl

ər. 


 

İŞ  BURAXMA  (ÜZÜRSÜZ  SƏBƏBDƏN 

İŞƏ ÇIXMAMA)

 – 


işçinin icazəsiz və səbəbsiz 

işdə olmaması ilə əlaqədar işlənməmiş iş vaxtıdır. 

Statistikada  iş  buraxma  adam-günlərlə  hesablanır 

v

ə  onların tərkibinə  həm icazəsiz isə çıxılmamış, 



h

əm də bir neçə  gün ərzində 3 saatdan artıq işdə 

olunmamış  (fasiləsiz və  ya cəmləməklə) adam-

günl


ər daxil edilir.  

 

İŞ TAPMAQDAN ÜMİDİNİ ÜZƏN ŞƏXS



 

– 

hazırkı  anda  işləmək istəyən və  işə  başlamağa 



hazır  olan,  lakin  iş  tapa  bilməyəcəyinə  əmin 

olduğuna  görə  fəal  iş  axtarmağı  dayandıran 

şəxsdir.  İş  axtarmağı  dayandırmağın  səbəbi ya 

əmək  bazarında  yaranmış  vəziyyətlə  (məsələn, 

yaşadığı  rayonda  münasib  iş  yerinin  olmadığına 

əmin  olduğuna),  ya  da  şəxsi mülahizələrlə  (peşə 

v

ə  bacarığına  uyğun  gələn  işlərin  olmaması, 



yaxud  işəgötürənin namizədin həddindən çox 

g

ənc və  yaxud  yaşlı  olmasını  bildirməsi ilə) 



əlaqəli ola bilər. İş tapmaqdan ümidini üzən şəxs 

iqtisadi qeyri-f

əal əhali kateqoriyasına daxil edilir. 

Bel


ə  ki, fəal  iş  axtarmağı  dayandırmışdır  və 

mövcud qaydalara gör

ə  o,  işsiz  əhali qrupuna 

daxil edilm

əməlidir.  Əmək  bazarının  vəziyyətini 

t

əhlil edərkən, iqtisadi qeyri-fəal  əhalinin belə 



kate

qoriyasına  ayrıca  baxılır,  çünki  onların 

işsizlər sırasına keçməsi  ehtimalı  daha çoxdur. İş 

tapmaqdan ümidini üz

ən  şəxslər barədə 

m

əlumatlar 



işçi 

qüvvəsi müayinələrinin 

materialları əsasında hazırlanır. 

 

İŞ  VAXTI

  -  1) m

əhsulun  istehsalına  və  ya 

əyyən həcmdə  işin  və  xidmətlərin yerinə 



yetirilm

əsinə  sərf  edilmiş  təqvim  vaxtının  bir 

hiss

əsidir; 2) işçinin yerinə yetirdiyi, yaxud yerinə 



yetirm

əli  olduğu  iş  və  ya digər  əmək vəzifələri 

üçün z

əruri  olan  vaxtın  davamlılığıdır.  Statistika 



anlayışında  iş  vaxtı  üç  kateqoriyanı  birləşdirir: 

normal  iş  vaxtı;  faktiki  işlənmiş  vaxt;  haqqı 

öd

ənilmiş  vaxt.  Normal  iş  vaxtı  qanunla  və  ya 



kollektiv müqavil

ə  ilə  müəyyənləşdirilmiş    iş 

vaxtının davamlılığı (müddəti) ilə müəyyən edilir 

(Az


ərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində 

n

əzərdə  tutulmuş  gündəlik və  həftəlik  iş  saatları 



ərzində  işçilərin  əmək  funksiyasının  yerinə 

yetirilm


əsi üçün müəyyən  edilmiş  zaman  hesab 

olunur)  v

ə  gündəlik (həftəlik)  saatların  sayı  ilə 

ölçülür (Əmək Məcəlləsinə görə, gündəlik normal 

iş  vaxtının  müddəti  8  saatdan  artıq  ola  bilməz. 

Günd


əlik  normal  iş  vaxtına  uyğun  olan  həftəlik 

normal  iş  vaxtının  müddəti  40  saatdan  artıq 

əyyən edilə bilməz). Normal iş vaxtından əlavə 



işlənmiş iş vaxtı yüksəldilmiş maaş dərəcəsi üzrə 

öd

ənilir və  hər  hansı  müəssisədə  (təşkilatda)  bu 



kateqoriya  işçilər  üçün  istisna  sayılır.  Faktiki 

işlənmiş  vaxta  normal  iş  vaxtı  müddətində 

işlənilən vaxt daxildir: normal  iş  vaxtı  işlənmiş 

vaxt, qanunvericilikl

ə  müəyyən  edilmiş  qaydada 

normal  iş  saatlardan  artıq  işlənmiş  vaxt;  iş 

yerl


ərində, ona xidmət edilməsi və  işə 

hazırlanması  üçün  keçirilən  vaxt;  işçinin 

günahından asılı olmayaraq, iş yerlərində işçilərin 

boş dayandıqları vaxt, işdə istirahət üçün ayrılmış 

qısa fasilə üçün vaxt. Faktiki işlənmiş vaxta haqqı 

öd

ənilmiş,  ancaq  işlənməmiş  vaxtlar, məsələn, 



illik m

əzuniyyət və ya xəstəlik dövrü aid edilmir. 



İşlənilməmiş  vaxt icazəli səbəbdən istifadə 

edilm


əyən (xəstəliyə görə, məzuniyyətlə əlaqədar, 

qanunla icaz

ə  verilən digər  işə  çıxmamalar)  və 

icaz


əsiz səbəbdən istifadə edilməyən - itirilmiş iş 

vaxtına  (boş  dayanmalar,  üzrsüz  işə  gəlməmələr) 

bölünür. 

İşlənmiş iş vaxtı işlənmiş iş vaxtına görə 

işçilərə  hesablanmış  əmək  haqqının  ödənildiyi 

vaxtı  özündə  birləşdirir.  İşçilərin  iş  vaxtının 

ölçülm


əsi adam-gün və adam-saatlar ölçülür. Ay, 

rüb, il  üzr

ə  iş  vaxtının  faktiki  orta  davamlılıq 

müdd


əti hesablana bilər. Bunun üçün müvafiq 

 

333 


dövr üzr

ə  faktiki  işlənmiş  adam-günləri (adam-

saatları)  həmin dövr üzrə  işçilərin  orta  siyahı 

sayına  bölmək  lazımdır.  İş  vaxtından  istifadə 

s

əviyyəsi  iş  ilindən, rübündən,  ayından, 



h

əftəsindən, günündən istifadə 

əmsalını 

xarakteriz

ə  edir və  faktiki  iş  dövrünün 

davamlılığının 

onun 

müəyyənləşdirilmiş 



davamlılığına bölünməsi yolu ilə tapılır. 

Göst


ərilənlərdən  əlavə, statistikada natamam və 

qısaldılmış  iş  vaxtı  ifadələrindən də  istifadə 

olunur.  N

atamam  iş  vaxtı  əmək müqaviləsi 

bağlanarkən, habelə 

əmək münasibətləri 

prosesind

ə  işçi  ilə  işəgötürənin  qarşılıqlı  razılığı 

il

ə  natamam  iş  vaxtı  –  natamam  iş  günü,  yaxud 



natamam iş həftəsi müəyyən edilə bilər. Natamam 

iş  vaxtının  müddəti və  onun qüvvədə  olduğu 

zamanın - ayın, ilin davamiyyəti tərəflərin razılığı 

il

ə  müəyyən edilir.   Qısaldılmış iş vaxtı - əmək 



şəraiti, əmək funksiyasının xüsusiyyətləri, işçinin 

yaşı,  səhhəti və  digər hallarla əlaqədar 

qanunvericilikl

ə müəyyən edilmiş iş vaxtıdır.  

 

İŞ  VAXTININ  YARISINDAN  AZ  İŞLƏ-

YƏNLƏRİN SAYI VƏ İŞ VAXTININ YA-

RISINDAN  ÇOX  İŞLƏYƏNLƏRİN  SAYI

 

-  h

əftə  ərzində  işlənmiş  və  ödənilmiş  saatların 

miqdarı  üzrə  bölüşdürülmüş  işçilərin  sayıdır; 

saatların bu miqdarına Aİ-yə üzv ölkələrdə və ya 

vahidi

n  aid  olduğu  iqtisadiyyat  sahəsində  tam  iş 



h

əftəsi hesab edilən  iş  həftəsinə  uyğun  olaraq 

baxılır  və  qiymətləndirilir.  Əgər milli səviyyədə 

bel


ə  norma hələ  müəyyən edilməmişdirsə, bu 

zaman 


əvvəl  şərtləndirilmiş  40  saatlıq  iş  həftəsi 

t

ətbiq edilir.  



 

İŞ  VERƏNLƏR

  – 

xüsusi,  şəxsi (ailə) 

əssisəsini, fermasını müstəqil və ya bir, yaxud 



bir neç

ə  işgüzar  partnyoru  (şəriki) ilə  idarə  edən 

şəxsdir, həmçinin fərdi  əsasda  peşə  fəaliyyəti ilə 

v

ə  ya sənətkarlıqla  məşğul  olan  və  muzdlu 



işçilərin  əməyindən istifadə  edən  şəxslərdir 

(“F



ərdi əsasla işləyən şəxslər”ə  bax).   

 

İŞ YERİ 

–  (I)  –  mü

əyyən  peşə  sahibi  olan  işçi 

(v

ə  ya  işçilər qrupu) tərəfindən istehsalat 



funksiyalarının  yerinə  yetirilməsi üçün nəzərdə 

tutulan mü

əyyən məkanın bir hissəsidir; 

 (II)  - 

ayrı-ayrı  şəxslərlə  və  institusional vahid-

rezident  arasındakı  faktiki  və  ya ehtimal olunan 

müqavil


əyə  (mal və  xidmətlərin  buraxılmasının 

t

əmin edilməsinə  dair deyil, əmək məsrəflərinə 



aid olan) 

əsasən müəyyənləşdirilən, müqavilədə 

göst

ərilmiş  dövr  ərzində  və  ya  işin  qurtarması 



haqqında  müvafiq  bildirişədək,  kompensasiyası 

(özüm


əşğul  şəxslərin  qarışıq  gəlirləri də  daxil 

olmaqla) öd

ənilməklə  nəzərdə  tutulmuş  işin 

(

əmtəə  və  xidmətlərin  istehsalına  qoyulan 



f

əaliyyət növünün) yerinə  yetirildiyi yerdir. Belə 

əyyənləşdirməyə həm muzdlu işçilərin, həm də 



özüm

əşğul  şəxslərin  iş  yerləri  düşür:  yəni  - 

muzdlu  işçinin  iş  yeri,  əgər  bu  şəxs,  işverəndən 

f

ərqli  olaraq,  başqa  institusional  vahidə  aiddirsə 



v

ə özüməşğul şəxsin iş yeri, əgər o işverənlə eyni 

bir institusional vahid

ə aiddirsə. 

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, iş yeri konsepsiyası 

m

əşğulluq konsepsiyasından fərqlənir. 



O eyni bir şəxsin ikinci, üçüncü və sair iş yerlərini 

birl


əşdirir.  Bu  iş  yerlərindən hesabat dövrü 

ərzində  bir-birinin  ardınca,  yaxud  hər  hansı  bir 

k

əs gecə  vaxtı bir  işə,  gündüz  vaxtı  isə  digər  işə 



malikdirs

ə, paralel istifadə edilə bilər. 

Dig

ər tərəfdən, müvəqqəti olaraq işləməyən, lakin 



“onların  iş  yerləri  formal  olaraq  adlarına 

yazılmış”  şəxslər bu konsepsiyaya daxil edilmir. 

M

əsələn, “onların işə  qayıtmasına zəmanət və ya 



qayıtma  vaxtına  görə  müqavilə”  formasında.  İşə 

götür


ənlə  işini  dayandırmış  şəxs  arasındakı  belə 

sövd


ələşmə  (məsələn, təhsilə  görə), Milli 

Hesablar Sistemin

ə  uyğun  olaraq  iş  yerinin 

konsepsiyasına düşmür. 

 


Yüklə 17,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   182




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin