A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər



Yüklə 3,29 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/31
tarix03.04.2017
ölçüsü3,29 Mb.
#13211
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31

Şəmsi deyinirdi: 

–Əşi, bir yerin ki, böyüyü Murtuz ola ordan nə gözləyirsən. 

Bu adam ömründə bir müstəqil layihə verməyib. Hırnan–zırı 

qanmır, ən adi şeyləri bilmir, amma di gəl hamının başına ağıl 

qoyur, hamıya dərs deyir. Nə oldun, acından qarnımız qırıldı 

ki... 

Axırıncı cümlə Şəmsinin arvadı Şövkət xanıma aid idi. 



–Bu saat, bu saat. 

Şövkət xanım sanki gətirdiyi böyük nimçənin ağırlığı 

altında balacalanmış, yerə keçmişdi. O, aşı masanın üstünə 

qoydu. Sonra xuruşunu gətirdi. 

Şəmsi mənim boşqabımı götürüb yenə  də  əvvəlki kimi 

danışa–danışa aş çəkməyə başladı. 

–Əşi o gün Əsgərin müdafiəsidir... 

–Hansı Əsgərin... 

–Kərimovun.  

Mən bilirdim ki, "hansı  Əsgərin". Amma hər hansı bir 

şəkildə olursa-olsun söhbətdə  iştirak etməkçün bu tamamilə 

yersiz sualı verdim. Daha doğrusu, mən heç söhbətdə  iştirak 

etmək də istəmirdim. Lakin Şəmsinin dediklərinə maraq 

göstərmək lazım idi. Yoxsa, yaxşı düşməzdi. Mən  Şəmsinin 

dediklərinə qulaq asmırdım.   

Mən balkona baxırdım.               



 54 

Mən sinni kişiyəm. Gəncliyim çoxdan ötüb keçmişdir. Bəs 

neçin balkon döşəməsindəki rəqs hələ 

də 


məni 

həyəcanlandırır? 

O biri otaqda Nərgiz geyinirdi. Şəmsinin qızı. Soyunurdu, 

geyinirdi. Mən heç bir şey görmürdüm. Nə onun bədənini, nə 

paltarlarını, nə hərəkətlərini. Mən yalnız hərəkətlərin kölgəsini 

görürdüm. Kölgələrin balkon döşəməsində oynadıqları  qəribə 

rəqsi. O biri otaqdan balkonun döşəməsinə cəpəki işıq düşürdü. 

İşığın üstündə kölgə vardı. O biri otaqda Nərgiz geyinirdi. 

Hərdənbir o, güzgünün yanından ayrılıb  şkafa yaxınlaşırdı. 

Onda kölgə yox olurdu. Kölgələr rolunu ifa edib qurtarmış 

rəqqasələr kimi xəfif bir hərəkətlə baş  əyə-əyə  çəkilib 

gedirdilər. Balkon döşəməsi boş qalırdı. Boz, boş döşəmə. 

Sonra yenidən sonsuz qadın incəliyilə, naz-qəmzəsiylə dolu 

olan hərəkətlər, rəqslər. 

Nərgiz güzgüyə yanaşırdı, geyinirdi. Qəfilcən saçlarını 

çiyninə atırdı. Kölgələr hürkmüş quşlar kimi çırpınırdılar. 

Birdən rəqs qurtarırdı. Kölgə donub qalırdı. Yalnız kiçicik bir 

ehtizaz sezilirdi. Bu ehtizaz mehin sığalladığı narın qumun 

ürpərişləri qədər zərifdi. 

Mən bilirdim: Nərgiz güzgünün qabağında durub son dərəcə 

diqqətli, son dərəcə asta bir hərəkətlə dodaqlarına boya çəkirdi. 

O, harasa hazırlaşırdı. 

Harasa? Mən öz sualıma gülümsündüm. Guya mən 

bilmirdim ki, hara? 

Şəmsi hey danışır, danışır, danışırdı. Hey deyinir, deyinir, 

deyinirdi. Hey yeyir, yeyir, yeyirdi. 

"Qaytarın mənə 20 yaşımı", hardan qaytaracaqlar? Kim 

qaytaracaq? 20 yaşımda 20 yaşımın qədrini bilmədim. Dayazı 

dərin görünən fəlsəfələrə qapıldım.  İndi isə  hər  şey keçib 

getmişdir. 

Həyat musiqi kimidir. O sona yetməkçün davam edir. 

Dayana bilməz; qırıla bilər, kəsilə bilər, susa bilər. Lakin 

dayana bilməz, bir yerdə saya bilməz, təkrar oluna bilməz. 


 55 

Bəlkə də belə yaxşıdır. Xarab olmuş patefon kimə gərəkdir? 

–Niyə yemirsiniz? Bəlkə  aş xoşunuza gəlmir? – Şövkət 

xanımın sualı  məni fikirlərimdən ayırdı. Mən ev sahibəsinin 

belə sorğularına necə cavab vermək lazım olduğunu yaxşı 

bilirdim. Vərdiş eləmişdim: 

–Yox, nə danışırsınız, çox gözəldir, çox dadlıdır, yeməkdən 

doymaq olmur və sairə.  

Mən bütün bu sözləri deməyi dilimə tapşırdım. Fikrim, 

gözüm isə balkonun döşəməsindən ayrılmırdı. Geyinən qadın 

hərəkətlərindən, daha doğrusu bu hərəkətlərin kölgəsindən 

həzin, şairanə nə var? Bu kölgələr nə qədər ani, keçəri-gedəri, 

hərcayi, xülyavidirlər. Lap möcüzə təkin. Ya da ki, küləkli gün 

bulaq aynasında söyüd titrəyişləri təkin. 

Dzin... 

Telefon zəngi. Kölgə qeyb oldu. Elə bil qasırğa söyüd 

ağacını yana əydi, əksini bulaq aynasından aldı. 

–Allo, indi gəlirəm. 

Demək, Asəf idi. Nərgizi gözləyir. Səbri çatmayıb, zəng 

eləyib. Yadıma düşdü: Axı, Şəmsi deyirdi ki, bu gün Asəfin ad 

günüdür. "Allo, indi gəlirəm". Mən onları bir yerda təsəvvür 

etdim. Bu gün qonaqlıqda. Küçədə, kinoda, bağda, küçənin 

səs–küyündə, parkın yalqızlığında, kinonun xəlvətində. Asəf. 

Nərgiz. Onların ikisinin yaşını üst–üstə gələndə yenə də mənim 

yaşımdan az çıxırdı. 

Çıq. Telefon asıldı. Döşəmədə yenidən kölgə göründü. 

"Allo, indi gəlirəm": Bilirdim. Bu axırıncı anlardır. Mən beş 

sayacam. Kölgə yox olacaq. Bir, iki, üç, dörd, beş "Allo, indi 

gəlirəm". Yox, hələ də əsir, titrəyir. İndi onacan sayacam. Bir, 

iki, üç, dörd, "Allo, indi..." beş, altı, "Allo", yeddi, səkkiz, 

"yox, sırayla saymaq lazım deyil, elə belə, sırasız, necə gəldi. 

Bir, doqquz, yeddi, üç, allo, allo, allo, allo, iki, altı, on səkkiz. 

On səkkiz... Döşəmə. Boz, boş, çirkli döşəmə. Çəpəki, 

kölgəsiz işıq. 

Nərgiz otağa girdi. Kaman kimi incə, kaman kimi dümdüz, 


 56 

şümal. Səsi də kaman səsi... 

Neçin ömür keçdi, gün keçdi, neçin cavan olmaram bir də 

mən.. 


–Yaxşı, mən getdim. Sağ olun.  

Şövkət xanım dedi: 

–Sağ ol. Gec gəlmə. Elə indi də gecdi. Qaş qaralıb. Necə 

gedəcəksən?  

Birdən mən dedim; 

–Dayan, Nərgiz, getmə. Mən səni ötürərəm. O tərəfə 

gedirəm.   

–Lap yaxşı. Onda taksi götürərik, yoxsa yaman kecikmişəm. 

Mən paltomu geyinənəcən Nərgiz durna boylu güldandan 

seyrək–seyrək düzülmüş  qırmızı gülləri uzun barmaqlarıyla 

yığırdı. Haradansa başıma qəribə bir sual-cavab gəldi. Guya 

məndən soruşurlar: "Həyatının  ən xoş,  ən gözəl,  ən incə 

xatirəsi nədir? – Al qırmızı gülləri ağ güldandan yığan uzun 

barmaqlı bir qızın yaşıl paltarı…" 

Nərgizin yaşıl paltarı vardı. 

Nərgiz gülləri Asəfçün yığırdı. Asəf Nərgizin nişanlısı idi. 

Nərgiz  Şəmsinin qızı idi. Şəmsi mənim dostum idi. Mən 

dedim: 


–Mən hazır. 

–Əşi oturaydın. Nərgiz özü gedər. Otur sənə Murtuzdan 

danışacam. Zalım oğlu elə özündən bədgümandı ki. Dünən 

kafedranın iclasında... 

Şəmsi deyinirdi... 

Nərgizlə  mən tində dayanmışıq. Taksi gözləyirdik. Yağış 

yağırdı. 

Yadımdadır. Vaxtilə mən başqa bir tində, başqa bir qadınla 

dayanıb taksi gözləyirdik. Budur, yenə tin. Yenə  mən. Yenə 

qadın. Yenə taksi. O gündən çox illər keçmişdir. O gündən çox 

taksilər getmişdir. Lakin neçin bu yağışlı axşam mənə o günəşli 

gündüzü xatırladır? 



 57 

Axı, hər  şey dəyişmişdir. Tin o tin deyil. Başqa küçənin 

tinidir. Nərgiz vaxtilə mənim ötürdüyüm qadın deyil. O qadın 

da cavan idi. Nərgiz kimi. Lakin o qadın neçə illər bundan 

qabaq cavan idi. O zaman mən də  gənc idim. Nərgiz isə indi 

cavandır. Mən indi yaşlı kişiyəm. 

Mən vaxtilə sevdiyimi taksiylə göndərən, ağrıyan, amma 

eşqimə  də, həsrətimə  də biganəliklə baxan adam deyiləm. 

Onsuz da vaxt hər yaraya məlhəmdir, – deyən adam deyiləm. 

Vaxt özü mənə isbat etdi ki, hər yara sağalan deyil. O mənə 

anlatdı ki, əbədi gedən taksiləri saxlamaqçün bəlkə bir ömür 

boyu piyada qaçmalı olsan belə, qaçmalısan, heykəl təki durub 

"dərin" fəlsəfə yürütmək bir peşə deyil. Vaxt verdiyi dərslərə 

görə saçlarımın gümüşü bahasını aldısa da, hər halda onun 

öyrətdikləri bu qiymətə dəyərdi. 

Bəli, hər  şey dəyişmişdi. Onda isti gündüz idi. İndi yağışlı 

axşamdır. Onda ömrümün səhər üzü idi. İndi yolum gecəyədir. 

Amma yenə o vaxtkı kimi taksi gözləyirdik. 

Nə qadın o qadındı, nə  mən o vaxtkı "məndim". Bəli, hər 

şey dəyişmişdi. Amma yenə o vaxtkı kimi mən sevirdim. 

Sevirdim və itirirdim. 

Bəli, hər şey dəyişmişdi. Mən indi bilirdim ki, səadət var və 

insan onun uğrunda döyüşməlidir. Bilirdim ki, əgər səadət 

üfüqə bənzəyirsə, bu bənzəyiş  çatılmazlıqda deyil, bu bənzəyiş 

ondadır ki, üfüq təki səadətə  tərəf gedəndə  də biz yeni-yeni 

aləmlər tapır, təzə-təzə həqiqətlər, doğrular kəşf edirik. Səadət 

uğrunda, doğru uğrunda çarpışdıqca biz vaxta qalib gəlirik. 

Mən indi bunu bilirdim. Bəli, hər şey dəyişmişdi. Amma yenə 

o vaxtkı kimi mən tərəddüd içindəydim. Deyim, deməyim? 

Desəm etirafım bomba partlayışı təsiri bağışlayacaqdı. Təşbeh 

çeynənmişdir. Lakin inanın, and içirəm ki, bütün bu illər 

ərzində mən ayrı təşbeh tapa bilmədim. 

Deyirlər gözələ al da yaraşır,  şal da. Biz yağışın altında 

dayanmışdıq. Yağış gözəlləri belə isladıb büzüşdürür, aciz, 

yazıq, çirkin eləyir. Ancaq Nərgizə yağış da yaraşırdı. 


 58 

Saçlarının qıvırcıqlarından sallanmış yağış damcıları kiçilmiş, 

miniatürləşdirilmiş üzüm salxımlarına bənzəyirdi. Saçında, 

qaşında, kirpiklərində parlayan yağış danələri mirvariyə, inciyə 

oxşayırdı. Üst-başına səpələnmiş yağış gilələri xırda dağ 

çiçəklərini andırırdı. 

Yağış onun saçlarını dağıtmış, yanağını, qaşını, kirpiyini 

yuyub yalamış  və elə bil qara su olub gözünün gilələrinə 

yığılmışdı. Yağış onu hər budağından narın çiçək, ya da xırda 

meyvə sallanan ağaca oxşadırdı. Ona yağış da yaraşırdı. 

Bəli, hər şey dəyişmişdi. O, cavandı, gözəldi, Mənim yaşım 

ötmüşdü. Bu mütərəddidlik də o zamankı qərarsızlıq deyildi. O 

vaxt qarşımda yalnız öz biganəliyim, öz laqeydliyim, öz dəruni 

"soyuğum" dururdu. İndi isə real keçilməz sədlər. Yaş. 

Adamlar. Rəylər. Əxlaq normaları. Hər şey dəyişmişdi. Lakin 

bu duyğular mənə tanışdı. Mən onları simfoniyanın sonunda 

birinci hissəsinin mövzusunu tanıyan kimi tanımışdım. Bu 

mövzu bütün əsər boyu keçir. Dəyişir, ayrılaşır, özgələşir. 

Şadlıqdan keçir, kədərdən keçir, dalğınlıqdan keçir. Ancaq 

axırda onu yenə də tanıyırsan. O dəyişmişdir və dəyişməmişdir. 

O həm köhnə tanışdır, həm də yeni dost. O, həm ondakıdır, 

həm indiki. 

Bəli, hər  şey dəyişmişdi. Amma yenə  də lap o vaxtkı  təki 

mən istəmirdim, heç istəmirdim ki, taksi gəlib çıxsın. 

Lakin onda da, indi də taksi gəlib çıxdı. Tindən buruldu. 

Yanı da dama–dama naxışlı, qabaq şüşəsi də yaşıl işıqlı.  

–Allo, taksi. 

Saxladı. İkimiz də dalda əyləşdik. 

Küçələr parıldayırdı. Lak çəkilmiş qara çəkmə kimi. 

Küçənin yaş qara aynası üzərində  rəngbərəng işıqlar üzürdü. 

Yaşıl, sarı, qırmızı. Maşınların qabaq faraları küçələri sarı 

işıqla süpürür, dal faraların qan qırmızısı isə yol boyu 

ardlarınca sürünürdü. Al lenta təkin.  İşıqforlar küçələrə yaşıl 

yarpaqlar səpmişdi. 

Göydə  kəlağayı buludlar. Bulud yarğanlarından görünən 


 59 

səma. Göz işlədikcə  işləyən  əngin. Bir də soyuq ay. Gecənin 

sarı xalı. 

Yerdə  şəhər. Küçələr. Adamlar. Bu taksi. Bu taksidə 

dördümüz. Sürücü. Nərgiz. Mən. Bir də  mənim  əcaib 

məhəbbətim. Yox, bir də  mənim yaşım – taksi sayğacının 

rəqəmləri kimi bir-birini təqib edən illərin sayı. Bir də qiyabi 

adamlar. Onların nəsihətləri, anlayışları, Bir də  mənim 

kədərim. Bir də onun nə  ağıla, nə  tərifə, nə  də bu maşına 

sığmayan gözəlliyi. Aşıq demişkən "tamam bir kəndə  dəyən" 

yox, tamam bir şəhərə  dəyən gözəlliyi. Bir də onun beynində 

və  qəlbində, arzularında, yaddaşında, qulaqlarında, gözlərinin 

içində yer eləyib qalmış qarabuğdayı, qonur gözlü bir gənc, 

ağıllı, kamallı, həm də bir az dəli-dolu gənc. 

Qəflətən maşınımız dayandı. Elə bil işıqfor yelləncək kimi 

üstümüzə axdı.  

Küçə  qəndillərində – yol boyu düzülmüş  işıqforlarda sarı 

işıq qırmızıyla  əvəz olurdu. Küçə boyu-qırmızı  işıq dairələri. 

Gecənin lalələri. Soyuq, namehriban, isintisiz işıqlar. 

–Demək eyib olmasın, bu vaxt o tərəflərdə sizin nə  işiniz 

var? 

Bu sözlərdə, onların deyiliş tərzində cavan bir qızın əmisinə, 



dayısına, yaxud yaxın ailə dostuna olan bir məhrəmlik 

duyulurdu. Mən də eyni şıltaq-qəmzəli ədayla cavab verdim: 

–Hər şeyi deməzlər ki...  

İşıqfor göz vurdu. Yollar açıldı. Maşın tərpəndi. Mən dedim: 

–Bəs sizinki nə məclisdi? 

–Asəfin ad günüdür, – mən bilirdim. – Ata-anasını tovlayıb 

evdən qaçırtmışıq. İndi ancaq özümüz olacayıq.  

Mən dedim: 

–Yəni ancaq cavanlar. Gör indi nə vur–çatdasın olacaq? 

O, yəqin ki, səsimdəki həsədi sezmədi. Riqqətləndirici bir 

sadəlövhlüklə təsdiq etdi. 

–Hə, – sonra əlavə etdi, – gəlin siz də gedək.  

Bu təklif quru nəzakət deyildi, riyakarlıq da deyildi. Bu 


 60 

təklifdə təmiz körpə sadəliyi vardı. Mən bilirdim ki, bu təklifi 

mən də bax beləcə, uşaqcasına qəbul etsəm və razılaşsam, 

getsəm orada cavanların arasında bu aldanış çox tez aşkar 

olacaqdır. Orada, onların içində  mən nə  qədər yad 

görünəcəyəm. Zaman qürbətinə düşmüş  qərib. Yaşını azmış 

biçarə. Onlarla dil tapmaq, özünü cavanlığa, mənə nisbətdə 

arsızlığa qoymaq, yaşı, çoxdan ötmüşkən  şux bir gənc və 

yaxud kefcil bir gənclik dostu rolunda çıxış etmək fikri isə 

məndə yalnız ikrah hissi oyadırdı. Lakin bir an, nə az, nə çox, 

düz bir an məndə  dəli bir istək oyandı. Oraya getmək. Məhz 

Nərgizlə birlikdə getmək və orada bütün istedadımı, bütün 

həvəsimi, bütün təcrübəmi, məndə nə varsa, məndə nə qalıbsa, 

məndə  nə sönməyibsə, hər  şeyi atmaq, onlarla, o parlaq, 

hazırcavab,  şux gənclərlə döş-döşə  gəlmək, Nərgizi onlardan 

almaq, ondardan aparmaq. Bu xülya idi. Lakin bir an, nə az, nə 

çox, düz bircə an mən bu xülyaya inandım. Məni başa düşün. 

Mən o gəncləri sevirdim. Onlar ağıllı, sağlam, atəşli, gözəl 

gənclər idi. Mən onlarla yalnız bircə  şey üstündə çarpışmaq 

istəyirdim. Mən Nərgizi onlardan, oradakı  oğlanlardan, 

qızlardan, Asəfdən, onun tay-tuşlarından, yaşdaşlarından 

almaqla öz gəncliyimi qaytarmaq istəyirdim, gənclikdə 

itirdiyim qadını  Nərgizdə tapmaq, bu gecikmiş  məhəbbətdə 

təsəlli aramaq istəyirdim. Nərgizin dikdaban çəkmələriylə 

gənclik fəlsəfəmin amansız laqeydliyini tapdamaq istəyirdim. 

Bir də 20 yaşında, o vaxt, o gün, saat üçə on beş  dəqiqə 

qalanda qaytarmadığım, qaytarmağa cəhd etmədiyim taksini 

indi geri döndərmək istəyirdim. Lakin mən bilirdim bu 

xülyadır və  mən bilirdim ki... olan oldu, keçən keçdi. Mən 

bilirdim getməyəcəm. 

Aralığa sükut çökmüşdü. Biz susurduq. Sükut yayın bürküsü 

kimi  əziyyət verirdi. Bəlkə  məhz bu ağır sükutu pozmaqçün 

Nərgiz birdən dedi: 

–Bu axşam televizora baxın ha. 

–Niyə? Nə var ki? 


 61 

–Maraqlı veriliş var. 

–A... – sonra soruşdum, – Sən də baxacaqsan? 

–Hə. Əlbəttə. 

Mən dedim: 

–Onda mən də baxaram. 

Maşın sola buruldu. İndi o sakit, adamsız küçələrlə gedirdi. 

Asəfgil bu həndəvərdə olurdular. 

Mən düşünürdüm: "Budur, bax, indi Nərgiz düşüb gedəcək. 

Onun paltosunun üstündən geydiyi bu yağışlığı heç mənim 

xoşuma gəlmirdi. Lakin mən xatırladım ki, qışda bəzi  şəhər 

ağaclarını cürbəcür yöndəmsiz, qaba – saman-həsir örtüklərə 

bürüyürlər, ört-basdır edib qışın sazağından, ayazından 

gizlədirlər. Qışda onlar şaquli qoyulmuş nataraz odunlara 

oxşayır. Lakin qış keçir. Şaxta keçir. Örtükləri açırlar və 

onların kobudluğu altından nazik, zərif, gözəl, yaşıl bahar çıxır. 

Mən düşündüm ki, Nərgiz indi maşından düşəcək, görüşüb 

gedəcək, orada bu yöndəmsiz yağışlığını, paltosunu çıxaracaq, 

onu soyuqdan qoruyan bu kobud bürümələrin içindən isə 

kövrək, incə yaşıl paltarlı bir bahar çıxacaqdır. Bu bahar rəqs 

edəcəkdir. Güləcək, danışacaqdır. Könlünün nəvazişini, istisini 

insanlarla bölüşəcək, mehribanlığıyla sevindirəcək, 

etinasızlığıyla qüssələndirəcəkdir və haçansa məclisin  şirin 

yerində bir neçə  dəqiqə qonaqlardan, rəqslərdən, tostlardan, 

komplimentlərdən ayrılacaq, televizora qapılacaq, verilişə 

baxacaqdır. Mən də evimin kimsəsizliyində bu verilişə 

baxacağam. Bu bir neçə  dəqiqə o mənimlə olacaqdır. Daha 

doğrusu, onun fikirləri, hissləri, təəssüratı  mənimkiylə eyni 

olacaqdır. Biz eyni şeydən həzz alacağıq, eyni şeyə güləcək, 

eyni  şeydən riqqətlənəcəyik. Deyirlər qabaqlar sevişənlər bir–

birlərindən ayrı düşəndə aya baxarlarmış: gözlər, xəyallar orda 

birləşərmiş.  İndi isə televizora baxmaq olar. Baxışlar, qəlblər 

onun ekranında birləşər. Bu təsəlli deyildimi? 

Sürücü dedi: 

–Çatdıq? Buradır?  


 62 

–Hə. 


Maşın dayandı.  

Nərgiz maşından düşdü. Düşərkən məndən soruşdu:  

–Pul vermək lazımdır, hə?  

Mən zarafata saldım: 

–Bəs necə ki? Yoxsa elə bilirsən ki, sənin qara gözlərindən 

ötrü...  

Lakin cümləni qurtarmayıb susdum. Onun qara gözlərini 

görüb susdum. 

Mən dedim: 

–Ay qız, səninçün eyib deyil, mən dura–dura...  

Nərgiz gülümsündü: 

–Yaxşı, nə deyirəm ki... 

O getdi. 

Dikdaban, zərli, balaca çəkmələriylə küçəni, yağışı döyə-

döyə getdi. Uzun-uzun ardınca baxdım. Ardınca baxa-baxa 

qaldım. Uzaqlaşdı. Mən yalnız onu görürdüm. Ətrafı 

görmürdüm. Nə küçəni, nə gecəni, nə evləri, nə adamları, nə də 

ki, yağışı. Elə bil o gedən yolun iki tərəfi divar idi. Elə bil o, 

baxışlarımın koridoruyla gedirdi. 

Addımlarının səsi get-gedə yavaşıdı, özü get-gedə 

balacalandı, dəhlizə girib görünməz oldu.  

–Sür. 


Maşın hərəkətə  gəldi. Sürücü radionu qurdu. Məqalə 

oxunurdu. Səs qırıq–qırıq, xırıltılı  gəlirdi. Gah itir, gah 

eşidilirdi. Başqa stansiyalar da qatışıb mane olurdular. 

Yalnız ayrı–ayrı sözləri başa düşmək olurdu: "Siyasi 

dairələr... olunmuş... Son məlumat... dünən... xarici işlər..." 

Sanki uzaq bir şəhərlə telefon danışığıydı. 

Sürücü soruşdu:  

–Arvadındır? 

–Yox. 

–Nişanlındı? 



Sürücü bizə diqqətlə baxmamışdı, danışığımıza diqqət 

 63 

yetirməmişdi. Mən dedim: 

–Yox. 

–Deməli, elə–belə, gəzirsiniz. 



Sürücü gündüz işığında bizimlə üzbəüz gəlsəydi, belə sual 

verməzdi.  Əlbəttə, o mənə  və  Nərgizə bircə  kərə  işıqda 

baxsaydı... 

Mən dedim: 

–Yox. 

–Aaa... 


O,  əliylə qeyri-müəyyən bir hərəkət elədi. Mənə  tərəf 

döndü. Bic–bic gülümsündü. Başını yellədi. 

–Aydındı, – dedi. 

Mən tutuldum.  

–Nə aydındı? – deyə sərt soruşmaq istədim.  

Soruşmadım.  

Mən bildim ki, o Nərgiz haqqında pis düşünə bilər. Mən onu 

fikirlərdən daşındırmaq üçün olanı deməliydim, onun bu 

aldanışını bircə  kəlməylə, ya bircə  hərəkətlə ona 

anlatmalıydım. Lakin mən düşündüm ki, bir də bu adam yəqin 

ki, ömründə nə mənə, nə də Nərgizə rast gələcəkdi. Nə məni, 

nə Nərgizi tanıyacaqdı və onun bu aldanışı heç kəsə zərrə qədər 

də ziyan gətirməz. Bu fikir yalnız onun öz içində qalacaq, o da 

bir axşam, bəlkə bir neçə saat, bəlkə bir neçə dəqiqə – gələcək 

sərnişinə  qədər. Mən kədərləndim ki, heç bir vaxt bu adama 

rast gəlməyəcəm, məni və  Nərgizi  ər-arvad, yaxud nişanlı, 

yaxud elə–belə sevişən sayan bu yeganə insanla bir neçə 

dəqiqədən, bir neçə metrdən sonra əbədilik üzülüşəcək və bir 

də heç bir vaxt, heç bir vaxt görüşməyəcəyəm. Doğrudur, 

maşının nömrəsini yadda saxlamaq olardı. Amma nə fayda? 

Məgər bu təsəllimidir?  

–Belə gedəcəyik? 

–Bəli, bu döngəni burul, saxla. 

Birdən mən istədim, yaman istədim, sürücüyə deyəm ki, bəli 

o qız nişanlımdır, bu yaxında isə arvadım olacaq. Bəli, biz 


 64 

evlənəcəyik. İstədim deyəm ki, bax, sən elə bilmə ki, biz bircə 

axşam, hətta bircə bu axşam bir–birimizdən ayrı dura bilərik. 

Yox, biz ayrılmadıq. Mən onu özgələrin yanında qoymadim. 

Onun axşamını, təbəssümünü, saçlarının iyini başqalarına 

vermədim. Yox, bu müvəqqətidir. Bilirsən, dostum, nə var, 

mən onu müvəqqəti olaraq ora – xalasıgiləmi bilmirəm, 

bibisigiləmi bilmirəm, apardım. Bir balaca işi var. Bir balaca 

işim var. Yarım saatdan sonra taksi tutub dalıycan gedəcəyəm, 

onu götürüb gətirəcəyəm. 

Mən demək istəyirdim ki, mən vaxta qalib gəlmişəm, bu 

yağışlı axşam, çox–çox illər bundan qabaq isti gündüz çağı 

itirdiyimi tapmışam və tapdığımdan elə muğayat olacağam ki, 

bir də itirməyim, ömür gecəsinin sonuna kimi itirməyim. 

–Buyur. 

Maşın dayandı. Gəlib çatdıq. Pul verdim. Düşdüm. Heç nə 

demədim, heç nə deyə bilmədim. Taksi tərpəndi. Yaxasında 

yaşıl düymə. 

Ardınca baxdım, baxdım və birdən qərara gəldim. 

–Ey, saxla, saxla, görüm ey! Taksi! 

Taksi elə bil diksinib dayandı. Çağırdım. Qayıtdı. Oturdum. 

Sürücü qaranlıqda təəccüblə  mənə baxırdı. Mənim üzüm 

gülürdü. 

–Fikrimi dəyişdim, – dedim, – sür gedək. 

–Hara? 

Mən dedim: 



–Qızı düşürdüyümüz yerə, – sonra inamla əlavə etdim.– 

Nişanlımı... 

–Aa... çox gözəl. 

Sürücü də gülümsündü. Gülümsündü də sözdü. Lap ağzı 

getdi qulağının dibinə. Vallah, bu dəqiqə o mənə qardaşımdan 

əziz idi. Mən  ən yaxın bir adam kimi onunla qəlbimdəkiləri 

bölüşdürmək istəyirdim. 

–Bilirsən, – dedim, – bir balaca qonaqlıq kimi var. Qızın 

dostlarıgildə. Mən getmək istəmirdim, işim vardı. Amma 


 65 

birdən fikirləşdim ki, qızı nahaq tək qoydum. Nə biləsən orda 

kim olacaq.  

Sürücü böyük həvəslə razılaşdı: 

–Əlbəttə, əşi... insan çiy süd əmib... 

Mən ona papiros təklif etdim. Spiçka çəkib papirosunu 

yandırdım. Sonra papirosumu da odladım.             

–Hə, – dedim, – fikirləşdin ki, işim sabaha da qalsa olar. 

Qoy gedim nişanlımın yanında olum.  

Mən özüm öz dediklərimə  səmimi surətdə inanırdım. 

İnanırdım ki, hər  şey məhz mən danışdığım kimidir. Yaxud 

mən dediyim kimi olacaq.  Fərqi yoxdur. 

Sürücü yenə mənə baxdı və yenə də bic-bic güldü. 

–Tamamilə doğrudur, – dedi. Sonra zarafatyana əlavə etdi. – 

Onu da deyim ki, nişanlın səninçün yaman darıxıb. Lap 

burnunun ucu göynəyir. 

Mən inamla dedim: 

–Bəs necə ki, əlbəttə! – Sonra təəccüblə soruşdum: – Bəs 

sən hardan bilirsən? 

Sürücü mənalı-mənalı baxdı: 

–Necə yəni hardan, papirosundan, – dedi. 

Mən anlamadım. 

O, izah etdi. 

–Gör papirosun necə alışıb. El içində söz var, əlamət var: 

deyir papirosun bir tərəfi yananda, bir yanı alışanda, bu o 

deməkdir ki, kimsə səninçün yaman, yaman darıxır. 

Yağış azalmışdı. Küçə adamla dolu idi. Axı, bu gün bazar 

axşamıydı. Adamlar kinolara, teatrlara, konsertlərə tələsirdilər. 

Bəziləri də elə belə küçədə gəzməyə çıxmışdılar. 

Havada bahar iyi duyulurdu. Soyuq idisə də, bu mart soyuğu 

idi, baharın ərəfəsi. 

Könlümdə də mart idi. Baharın ərəfəsi. 

Musiqi səsi gəlirdi. Aydın, təmiz eşidilirdi. Sanki radio 

dalğaları uzaq şəhərdən Bakıya qayıtmışdılar.  İşıqforun yaşıl 

bəzəkləri bütün yol boyu sapa düzülmüşdü. 


 66 

Mən qəribə bir duyğu keçirirdim. Nədənsə, mənə elə gəlirdi 

ki, mağazadan qiymətli və çox kövrək bir güldan oğurlamışam. 

Bunu başqaları öz qiymətinə, öz dəyərinə, qanuni yolla pul 

verib alacaqdılar. Mən isə bir an içində  xəlvətcə bu güldanı 

götürüb qaçmışam. Mən hey qaçır, qaçır, qaçıram, hara 

qaçıram – bilmirəm. Qorxuram ki, tələsdiyim, həyəcanım, 

təlaşım, nigaranlığım nəticəsində büdrəyib yıxılam, güldanı 

sındıram. Qorxuram ki, məni haqlayalar, güldanı tutub əlimdən 

alalar. Qorxuram ka, ürəyim partlaya, yıxılam, öləm, güldanı 

aparıb çatdıra bilməyəm. Amma büdrəməsəm də, məni 

haqlamasalar da, yıxılıb ölməsəm də hara gedirəm? Hara 

qaçıram? Hansı ocağa pənah aparıb, hansı evdə  sığnaq 

tapacağam? Hara? Hara? 



Yüklə 3,29 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin