A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər



Yüklə 3,29 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/31
tarix03.04.2017
ölçüsü3,29 Mb.
#13211
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   31

DAĞINIQ VƏRƏQLƏR 

 

Musiqi 

 

Salonda işıq yanır. Böyük, ağ yaraşıqlı  qəndillər nə  çıl-



çıraqlıdır!… 

Salon doludur. Adamlar necə  də  bəzəkli, necə  də 

gözəldirlər!. 

Adamlar söhbət edirlər. Sözlər nə  mənalı, cümlələr necə 

dolğun, ifadələr, gözəl, hisslər yüksəkdir!… 

Salon böyükdür. Onun havası təmiz, xoşdur… 

Salonda kişilər var. Onlar sağlam, ağıllı, yaraşıqlı, qeyrətli, 

qoçaq, təmizdirlər… 

Salonda arvadlar var. Onlar həzin, qəşəng,  şairanə, zərif, 

incə, məlahətli, mehribandırlar… 

Salonda bir nəfər qadın da var. O bütün qadınların 

hamısından gözəl, şairanə, ağıllı, şəfqətli, pak, nəcib, həssasdır. 

O, mənim sevgilimdir…  

Salonda mən də varam. Gözələm. Ağıllıyam. Adiləm. 

Bacarıqlıyam. Qoçağam. Güclüyəm. Darıxmıram. 

Kədərlənmirəm. Qüssələnmirəm.  İstedadlıyam. Dünyaya 

insanlara yeni söz deməkçün gəlmişəm. Demişəm. Deyirəm. 

Deyəcəm. Bütün dünya mənə  pərəstiş edəcəkdir. Keçmişim 

ləkəsiz, indim xoş, gələcəyim parlaq. Dünyanın  ən gözəl 

qadınını, qadınların ən yaraşıqlısını sevirəm. O da məni…  



Musiqi qurtardı. 

Salonda işıq yanır. Hisli, yöndəmsiz qəndillər tutqundurlar. 

Salon doludur. Adamlar zövqsüz geyinmiş, çirkin, keçəl, 

cılız… 


Sözlər mənasız, cümlələr boş, ifadələr çeynənmiş, hisslər 

iyrənc… 


Salon böyükdür. Havası ağır, bürkü. 

Salonda kişilər var. Onlar zəif, axmaq, idbar, qeyrətsiz, 



 130 

qorxaq, çirkab içində… 

Salonda arvadlar var. Arvadlar – kobud, yaraşıqsız, qaba, 

çirkli, səliqəsiz, itməcaz… 

Salonda bir nəfər qadın da var. O, gözəldir,  şairanədir, 

ağıllıdır, pakdır, nəcibdir, məlahətlidir, həssasdır. Amma o 

mənim heç nəyim deyil.  

Salonda mən də varam. Çolaq, çopur, ağılsız, zalım, aciz, 

qorxaq. Darıxıram, kədərliyəm, qüssəliyəm. İstedadsızam. Heç 

kimə heç nə demək istəmirəm. Desəm nə olsun? Təzə bir şey 

deyə bilməyəcəm. Köhnələri təkrar eləyən onsuz da çoxdur. 

Keçmişim qara, indim boş, gələcəyim sönük. Heç nə 

gözləmirəm. Heç nə məni gözləmir.  

Heç kəsi sevmirəm. 

Heç kəs də məni sevmir. 

 

Dahi sənətkar  

 

Nadanlar, avamlar, cahillər, köhnəpərəstlər, anlamazlar, 



paxıllar, xainlər sağlığında onu daşqalaq edib öldürdülər. 

Amma o öləndən sonra həmin bu daşlardan heykəl yapdılar.  

 

İki yazıçı 

 

Şəhərimizi gəzən nabələd adam hər vitrində, hər kitab 



mağazasında, hər plakatda eyni bir müəllifin adını görüb soruşdu:  

–Bu ad nə məşhurdur. Görünür bu sizin ən böyük yazıçınızdır.  

Ona cavab verdilər: 

–Yox, böyük yazıçımız başqasıdır. Onun heç yerdə kitabı 

qalmamışdır. Hamısını alıb qurtarmışlar.  

 

Televizor 

 

Televizorda qadınların işıqlı  həyata çıxması  uğrunda 



mübarizə aparanlar haqqında veriliş verirlərdi. Ekranda 

mübariz qadınlardan birinin şəklini göstərəndə bu qadının 



 131 

uşaqları analarının yanına qaçdılar: 

–Ana səni göstərirlər. 

Onlar ekranda göstərilənləri analarına danışırdılar. Çünki anası 

heç bir şey görmürdü. Sürgündə onun gözləri kor olmuşdu.  

 

Yalqızlıq 

 

Deyirlər onda dan ulduzunun kədəri varmış. Səhəri insanlara 



o xəbər verirmiş, amma özünə bir dəfə də olsun səhəri görmək 

nəsib olmayıbmış.  

Deyirlər onda günəşin kədəri varmış. Hamını isidirmiş, 

amma özü yalqızmış. Çünki hamı onun istisindən  əriməyə 

qorxaraq yaxın durmurmuş.  

 

Sol çiynimdən bir az aşağı 

 

–Ürəyin daşdır sənin. 



–Hə. Çaxmaq daşı. 

*** 

Mən öləndə həkim deyəcək: 

–Ürəyi dayandı. 

Bu yeganə insanın ürəyim haqqında dediyi yeganə doğru 

söz olacaqdır.  

 

Görüş 

 

Küçədə bir oğlan çoxdan bəri itirdiyi, sevdiyi qıza rast gəlib 



bu vüsaldan karıxdı, özünü itirdi. Onun dili–dodağı  əsdi. 

İllərdən bəri hazırladığı sözlərdən birini də yadına sala 

bilmirdi. Hədsiz bir sevinc, hüdudsuz bir nəvazişlə yalnız bir 

bunu deyə bildi: 

–Aman allah! Mən kimi görürəm. 

Oğlan kor idi.  



 

 132 

 

Təcrübə 

 

–Qoyun gedim ora. Qoyun gedim ora. 



–Yox.  

–Axı niyə? Axı niyə? 

–Mən ordan gəlirəm. Ora gedib gələndən sonra həyatda 

sənin heç bir istəyin qalmayacaqdır. 

 

Sən 

 

Küçədə gedən tramvay birdən dayandı. Zınqırovların 



zəhlətökən səsi kəsildi. Adamların danışıqlarından xış-xış 

xışıldayan küçə buz kimi dondu, hərəkətsizləşdi, susdu. 

Adamların basa-bası  kənara çəkildi. Pəncərələrin işığı söndü. 

Divardakı  şəkillər dumanlandı. Sifətlər yekrəngləşib seçilməz 

boz bir kütləyə çevrildilər. Danışıqlar qurtardı. Boşboğaz 

natiqin səsi eşidilməz oldu. Hər  şey susdu, dayandı, qurtardı, 

kəsdi.  

Adamların içində səni görmüşdüm .  

 

Xoşbəxtlik və Bədbəxtlik 

 

Mən dünyanın ən bəxbəxt adamıydım. 



Mən dünyanın ən xoşbəxt adamı oldum. 

Çünki bir gün qapım açıldı. Yarım gəldi. Səsim titrəyə-

titrəyə: 

–Bu gün getmə – dedim. 

–Yaxşı – dedi.  

Bir gün qaldı. Beş gün qaldı. On gün qaldı. Bir il qaldı. On 

il qaldı. Yüz il qaldı. Min ildir ki, mənimlədir. 

Dünən getdi. 

Mən dünyanın ən xoşbəxt adamı oldum. 

Mən dünyanın ən bədbəxt adamıyam.  



 

 133 

 

Taxta biti 

 

Qayalar yumruq kimi dənizə uzanıb. Ay dənizə bir işıq xətti 



çəkib. Haradasa xor həzin bir nəğmə oxuyur. Mahnı uzaqlardan 

pərdə-pərdə dənizə yayılır. Ağ yelkənli qayıqlar dəniz üzərində 

çiçəyə  bənzəyirdilər. Qayıqların birində  mənəm, bir də odur. 

Yarımdır. O gülləri yarpaq-yarpaq qırıb dənizə tökür. Şer 

oxuyur. Məhəbbətdən danışır. Məni sevdiyindən danışır. Mən 

də ona eşqimdən söhbət açıram. O xoşbəxtdir. Mən də 

xoşbəxtəm. O deyir ki, bu anlar həyatının ən xoş anlarıdır. Mən 

də deyirəm ki, bu anlar həyatımın  ən gözəl dəqiqələridir. 

Kefim yaman kökdür. Xoşbəxtəm. Bircə qıçım yaman qaşınır. 

Qaşıyıram, qaşıyıram, qanayanacan qaşıyıram. Sakit olmur ki, 

olmur. Yenə  cırmaqlaya-cırmaqlaya qaşıyıram və  ağrıdan 

oyanıram. Taxta biti! 

Ay görüm səni andıra qalasan taxta biti! Görüm səni ağ 

günə  çıxmayasan taxta biti! Görüm səni lənətə  gələsən taxta 

biti! Ay taxta biti! Ay taxta biti!  

 

Qara yanğın 

 

Atəş dayanandan sonra biz, bir dəstə jurnalist döyüş 



meydanını  gəzdik. Böyük çöl meyitlə dolu idi. Diqqətimizi 

bəzi meyitlərdən eşidilən yeknəsək tıqqıltı  səsi cəlb etdi. 

Məlum oldu ki, meyitlərin bəzilərinin üstündə saatları  işləyir. 

Görünür bu adamlar ölümlərindən əvvəl saatlarını qurublarmış. 

Özləri bir neçə müddət qabaq ölmüşlər. Saatları isə laqeyd bir 

dəqiqliklə  hələ  işləyirlər. Qurum vaxtları qurtaranacan 

işləyəcəklər.  

Sonra dayanacaqlar. 

 


 134 

Ay  

 

Dəniz. Gecə. Bir də ay. O mənə etiraf – eşq edirdi. Mən 



dənizi bir cərgə şumlamış ay işığına tamaşa edirdim.  

Çox illər sonra yenə o dəniz dururdu. Gecə  də dururdu. 

Amma o artıq məni sevmirdi, mən aysız bir gecədə sahildə 

durub dənizə baxırdım və mənə elə gəlirdi ki, dənizin zülməti 

ayı udub həzm eləmişdir.  

 

 



Şopenin balladası 

 

Kişi taxtın üstündə uzanıb papiros çəkirdi. Qadın yumşaq 



kürsüdə oturub Stendalı oxuyurdu. Radio Şopenin balladasını 

verirdi. Bayırda yağış yağırdı.  

Kişi dedi: 

–Dünyada bundan gözəl nə ola bilər? 

Qadın dedi: 

–Nədən? 


Kişi dedi: 

–Səndən. – O Şopenin musiqisini nəzərdə tuturdu – Sənin 

saçlarından. 

Qadın güldü və Stendalın kitabını qapadı.  

Kişi: 

–Bura gəl – dedi.  



Kişi qadını öpürdü, saçlarını oxşayırdı və ona elə gəlirdi ki, 

o Şopenin musiqisini oxşayır. 

 

Füzuli  

 

O ölürdü. Arvadı dedi ki, onun xəstəliyi ağır deyil. Lakin o 



bilirdi ki, öləcək. "Ölüm allah əmridir, ayrılıq olmayaydıU. 

İnsan çox-çox qədim vaxtlarda – allah mövcud olan bir zaman 

deyilmiş bu misraları ürəyində  təkrar edir və onlara gülür. 

Ölümlə barışan ayrılığa etiraz edən bu misralarda kəsgin bir 



 135 

təzad vardı. Bu təzad misraları  mənasızlaşdırırdı. "Ayrılıq 

olmayaydı" Məgər ayrılıqların  ən böyüyü ölüm deyildimi. 

Vüsalsız hicran ölüm deyildimi? Ölüm ayrılığı olmasaydı, 

bütün başqa ayrılıqlar  əbədiyyətin adi, keçəri-gedəri bir 

epizodu olmazmıdı? "Ölüm allah əmridir" Allah çoxdandıki 

yox idi. Deməli onun əmri də gerçək ola bilməzdi. Amma ölüm 

gerçək idi. O labüd, əbədi, qaçılmaz bir qüvvə idi. O allahdan 

daha qədim idi. O, allah mövcud olan çox qədim zamanlarda 

onun əmri adlanırdı, lakin o allahdan güclü idi. O allahın özünə 

belə son qoymaq iqtidarında olan yenilməz bir qüdrət idi. O, 

insanlar ürəklərində  və beyinlərində allahı basdırdıqdan sonra 

belə yaşayırdı. O, öldürməkçün yaşayırdı. O, hər gün, hər saat, 

hər dəqiqə  hər saniyə öz işini görməkdə idi. Onun müxtəlif 

yerlərdəki müxtəlif əməllərindən biri də bu gün ölən insan idi.  

İnsan ölürdü və bunu da yaxşıca bilirdi. Axırıncı gün o 

arvadını çağırdı  və xahiş elədi ki, arvadı ona "Leyli 

Məcnundan" bir qəzəl oxusun.  

Arvad oxumağa başladı: 

Öylə sərməstəm ki, idrak etməzəm dünya nədir. 

O dedi: 

–Yetər. – O bu qəzəli əzbər bilirdi və o bəxtiyar idi ki, heç 

kim bu barədə Füzulidən gözəl deyə bilməmişdir. 

 

Tolstoy 

 

Sonra arvadı ona "İvan  İliçin ölümünü" oxudu. O 



təəccübləndi. Nə cür olub ki, Tolstoy əvvəlcə ölüb, sonra isə öz 

ölümünü təsvir edə bilmişdir.  

 

Kölgələr 

 

Şəhərin kənarında böyük beş  mərtəbə bir bina vardı. Bina 



yanmışdı. İndi o boş idi. Yalnız divarları qalmışdı. Hə, bir də 

divarların birində dəstəyi qaldırılmış telefon-avtomat qalmışdı. 

Bu binada kölgələr yaşayırdı.  


 136 

Mən gündə  işə bu evin yanından gedib gəlirdim. Mənim 

şəhərdə böyük bir otağım vardı. Mən bu otaqda təpə-tənha 

yaşayırdım və gecələr məni qara basırdı. Gecə mənə elə gəlirdi 

ki, otaqda məndən başqa da kimsə var. Mənə elə gəlirdi ki, bu 

naməlum adam mənim başımın üstündə dayanıb və  hər an 

kirimişcə, sakitcə  mənim başımdan vurub cəhənnəmə vasil 

eləməyə hazırdır. Mən bilirdim ki, bu ancaq vahiməli yuxudur, 

oyanmaq istəyirdim və oyana bilmirdim. Mənə elə  gəlirdi ki, 

otağım tabutdur və  mən çox qorxurdum ki, bir dəfə yuxulu-

yuxulu öləm. Bir də mən yaman qorxurdum ki, bir gecə mənə 

zəng olsun. O boş yanmış evdə yaşayan kölgələr mənə  zəng 

eləsinlər.  

Bu dəfə gecə saat 4-də telefon zəngi eşitdim. Mən dəstəyi 

götürməyə qorxurdum. İşığı yandırdım və  səhərəcən daha 

yatmadım. Səhər bir dostum mənə dedi ki, gecə hardasa 

qonaqlıqda imiş  və  mənə  zəng eləyirmiş. Mən sakit oldum, 

lakin axşam yadıma düşdü ki, dostum mənə  nə isə bir söz də 

dedi. Məncə o demişdi ki, mənə yanmış 5 mərtəbədəki 

telefondan zəng eləyirmiş. Mən dostuma zəng elədim və bu 

barədə soruşdum. Təəccübləndi və dedi ki, yox, mən elə söz 

deməmişəm. Mən sənə qonaq olduğum evdən zəng eləmişdim, 

amma dünən yox, iki ay bundan qabaq. İndi niyə yadına 

düşüb? 


Gecə  mən öldüm. Kölgələr məni nəhəng boş 5 mərtəbəli 

yanmış evə apardılar və orada öldürdülər. Qəribə  də o idi ki, 

telefon avtomatın dəstəyi yoxdu, yoxdu. 

 

 



Uşaqlıq 

 

Uşaqlığım yadımdadır. Biz dəniz sahilində yaşayırdıq. 



Dəniz böyük, təmiz və hamar idi. Sahil sonsuz, hamar və 

adamsız idi. Uzaqda üfiq xətti görünürdü, göydə isə bir dənə də 

olsun bulud yox idi. Hər gün, günorta vaxtı üfüqün o tayından 

təyyarələr uçub gəlirdilər. Onlar nizamla, bir sırada və çox-çox 



 137 

hündürlərdə uçurdular. Dənizin üstündə onlar bir qədər fırlanır, 

sonra dənizə adam buraxırdılar. Böyük və  ağappaq paraşütlər 

açılırdı və dəniz ağ çiçəklərlə dolurdu.  

Onda hələ anam sağ idi. Və mənimçün də hər şey irəlidə idi. 

Bütün həyatım. Qeyri-müəyyən xəyallar və dumanlı istəklərlə 

dolu olan bir həyat. 

 

Aniliklər 

 

Mənə elə gəlirdi ki, onu unutmuşam. Lakin bir kərə küçədə 



gözəl, natanış, özgə bir qadın gördüm. Qadın çox xoşuma gəldi 

və mən anladım ki, heç bir zaman o biri qadını, birincini unuda 

bilməyəcəm. Haman o qadını ki, saçları Monenin şəklindəki ot 

tayası kimim ətirli idi.  

 

Qadınlar 

 

O qadınlardan birinə belə dedi: 



–Qadınlara ciddi münasibət bəsləyən adam ciddi adam 

deyildir. 

Qadın incimədi və çıxıb getmədi.  

Başqa bir qadına o belə dedi: 

–Qadınları ciddi qəbul eləyən kişi yumor hissindən 

mərhumdur. 

Qadın gülümsündü.  

Çox sonralar o başa düşdü ki, qadınlar ona ciddi 

yanaşmırdılar, ona görə ki, o özü qadınlara çox ciddi yanaşırdı.  

 

Üfüq 

 

Uzaqda üfüq xətti görünürdü. Göy tər-təmiz və göm-göy idi. 



Göydə tək-tük ağ-ağ buludlar vardı və onlar çiçəyə bənzəyirdi. 

Dəniz də göm-göy idi. Göm-göy idi və sakit idi. 

Sahildə qumlar sap-sarı idi və çox hamar idi, torpaq isə 

mixəyi rəngdə idi.  



 138 

O sahildə dayanmışdı. Onun paltarı göm-göy idi və 

mənə elə gəlirdi ki, o dənizin bir parçasıdır, sahilə düşmüşdür.  

Sonra o soyundu və çimməyə getdi. Onun əynində sap-

sarı çimmək paltarı vardı və bədəni gündə mis kimi yanmışdı, 

tünd mixəyi rəngdə idi və  mənə elə  gəlirdi ki, o sahilin bir 

parçasıdır, dənizə düşmüşdür.  

Mən onu sevirdim və buludları ona bağışlamaq 

istəyirdim. Amma o mənimçün üfiq kimi idi. Görünən. Uzaq. 

Çatılmaz.  



1958-60-cı illər 

 

 

 

 

 

 

 

 139 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

UŞAQLAR ÜÇÜN 

 

İKİ HEKAYƏ 

 140 

 

 

ƏLİFBA 

 

Mən balaca idim. Hələ məktəbə getmirdim. Nə yaza, nə də 



oxuya bilirdim. Heç öz adımı da oxuya bilmirdim. Çünki 

hərifləri tanımırdım. Ancaq payızda məktəbə gedəcəyəm. 

Əmim mənə bir neçə  qəşəng kitab gətirdi. Dedi ki, birinci 

sinfə gedəndə bu kitabları oxuyacaqsan. Hələlik  şəkillərinə 

bax. Mən bilmirdim hansı kitabdan başlayım. Bu vaxt bir səs 

eşitdim.  

–Məndən başla, məndən başla.  

Təəccübləndim. Görəsən bu kimdir? 

–Mənəm danışan, kitabam. Mən  Əlifba kitabıyam. Məni 

vərəqlə, hər səhifəmdə  sənə  təzə-təzə sözlər deyəcəyəm. Mən 

ən böyük kitabam. Əgər uşaqlar səhifələrimdəki 32 hərfin 

hamısını öyrənsə bütün adları, bütün sözləri, bütün kitabları 

oxuya bilərlər. Mənim hər hərfimdən, bilirsən neçə söz 

başlayır. Məsələn, A hərfi ilə başlanan sözləri saymaqla 

qurtarmaz. İnanmırsan, özündən soruş.  

–A… – deyə  hərfi sözə başladı. – Əlbəttə, mən  Əlifbanın 

birinci hərfiyəm. Ona görə neçə-neçə gözəl sözlər məndən 

başlayır! Ata, ana, adamlar. Azərbaycan. Mənim çoxlu dostum 

var. Azərlər, Adillər, Ariflər, Akiflər, Afətlər, Altaylar, 

Aslanlar. Hər il payızda mən onlara çoxlu alma, armud, alça 

alıram.  

–Bağışla, bağışla deyə kimsə A-nın sözünü kəsdi. – Bəli, 

Bağışla. Mən də B hərfiyəm. Bəli – B. Doğrudur. Əlifbada A 

hərfi birincidir. Ancaq elə Birinci sözü də  mənimlə başlayır. 

Bi-rin-ci. Bəli… Elə, Bəli sözü də B-nən başlanır. Belədir. 

Buna görə  də  mən heç vaxt "yox" demirəm, həmişə "bəli" 

deyirəm. Bəli, mən A-nın Bacısıyam. A dedi ki, ata sözü 

onunla başlanır. Mənimlə isə atanın atası, yəni Baba sözü 

başlanır. Bəli, baba. Bizim doğma  şəhərimizin adı Bakıdır. 


 141 

Bakı da mənimlə başlanır. Mənim dostlarım bir Balacalardır, 

bir də Böyüklər: Bədir, Bəkir, Bəşir, Bikə, Bilqeyis… 

A dostlarına alma, armud, alça alır. Mən isə onlara bütün 

Bağları bağışlayıram. Bəli, biz A hərfi ilə Bacıyıq. A. B. 

Kiminsə səsi eşidildi: 

–Bəs heç məni yad etmirsiniz? V…A.B və V. yəni mən. 

Mən V-yəm. V-ni unutmayın. Vətən sözü mənimlə başlanır. B-

nin Bəxti var. Mənim də Vaxtım… Mən hamı üçün Vacibəm, 

Vəfalıyam, Varlıyam. Bütün Vahidlər, Validələr, Vaqiflər, 

Vəcihələr mənim vəfalı dostlarımdır.  

–Qoymaram, qoymaram məni unudasınız. Mən Q-yam. 

Qorxuram, qeydimə qalmayasınız. Qoyun, mən də deyim. Mən 

də sizin Qardaşınızam. Qələmim də var, Qılıncım da.  

–Dostlar! Dostlar! Mən də D hərfiyəm. Dostluq sözü 

mənimlə başlanır. Deyirəm Dost olaq. Deyirəm Dalaşmayaq. 

Deyirəm Danışmaq üçün sözü S hərfinə verək. Axı Sentyabra 

az qalıb. Dərslər başlayacaq. Daha nə deyim? Hə onu deyim ki, 

Dərslər məndən başlanır. Dərslər sözünü deyirəm. Dostluq 

olsa, dərslərinizi yaxşı oxuyarsınız. Dəftərlərinizi səliqəli 

saxlayın. 

–Onda həmişə beş alarsınız – deyə B D-nın sözünü kəsdi. 

D dedi: 

–Sözü S Hərfinə verək. Bugün-sabah sentyabrın biridir. Söz 

sənindir, ay S. 

S dedi:  

–Salam. Salam Sevimli uşaqlar. Sentyabrın birində  Səhər 

Saat səkkizdə məktəblər Sizi Səbirsizliklə gözləyəcəklər.  

Mən  Əlifba kitabı ilə belə tanış oldum. Əziz uşaqlar, bu 

kitabı vərəqləsəniz, o sizə də çoxlu maraqlı nağıllar, hekayələr 

danışar, şer oxuyar.  

 

iyul, 1967. 



 142 

 

 



SAYLARIN SƏRGÜZƏŞTİ 

 

Günlərin bir günündə Bir İkiyə dedi: 



–Ay İki, gəl dur yanımda olaq On İki. 

İki cavab verdi: 

–Yox, ay Bir, sən gəl dur mənim yanımda olaq İyirmi Bir, 

İyirmi Bir On İkidən çoxdur.  

Bir dedi: 

–Yox, mən gərək səndən qabaq duram, çünki mən səndən 

əvvələm. 

İki dedi: 

–Yox, mən gərək səndən qabaq duram, çünki mən səndən 

böyüyəm. 

Bir dedi... 

İki dedi... 

Sözləri çəp düşdü... 

Axırda dedilər kedək Üçün yanına, o bizdən böyükdür, 

davamızı o kəssin. 

Üç çoxbilmiş idi, çox haqq-hesabdan çıxmışdı. Aşiq olanda, 

Vurulanda On İki də olurdu, lap İyirmi Bir də. Bildi ki, bu 

sövda baş tutan deyil. 

Amma Üçün könlündən ayrı  şey keçirdi. O, çoxdan altı 

olmaq istəyirdi.  İndi Biri və  İkini görəndə fikirləşdi ki, əlimə 

əcəb fürsət düşüb. Bir ilə İki ikisi bir olsa onlarla bacarmaram, 

gücümüz tən gələr. Gərək ayrı-ayrılıqda ikisini də aldadıb 

özümə qatam. 

Üç əvvəl İkini xəlvətə çəkdi, aldadıb özünə qatdı, sonra da 

Biri. Oldu Altı.   

Dörd Beşə dedi:    

–Gördün? Üç əvvəllər bizə  aşağıdan yuxarı baxırdı.  İndi 

Altı olub qudurub. Bizə yuxarıdan aşağı baxır. 

Beş Dördə dedi: 


 143 

–Eybi yoxdur. Gəl biz də birləşək onun qabağına Doqquz 

qoyaq. 

Dördlə Beş birləşib oldular Doqquz. 



Altı bunu eşidəndə coşub çıxdı özündən, dombalaq aşıb o da 

oldu... Doqquz. 

Əvvəlki Doqquz bunu eşidib xəbər göndərdi ki, sən  əsil 

Doqquz deyilsən, Yalançı Doqquzsan, Altıdan dönməsən. Çox 

o yan bu yan eləsən bir dənə çəkərəm kəllə mayallaq olub yenə 

dönərsən Altıya. 

Altıdan dönmə Doqquz da əvvəlki Doqquza xəbər göndərdi 

ki, çox danışma, bir dənə vurram üç bölünərsən. 

Daha bundan sonra bir-birinə sataşmadılar. 

Günlərin bir günündə  əvvəlki Doqquz fikirləşdi; nə vaxta 

qədər tək qalacağam. Gərək özümə bir yoldaş tapıb olam cüt. 

Belə qərara gələndən sonra Doqquz Yeddiyə elçi getdi. 

O biri Doqquz da fikirləşdi ki, mən də təkəm, gərək özümə 

bir çüt tapam. O da getdi Səkkizə elçi. 

Əvvəlki Doqquz bunu eşidib təzədən fikrə getdi. Yaxşı mən 

Yeddiylə qoşa duranda olacağam Doxsan Yeddi. O biri 

Doqquz Səkkizlə qoşalaşanda olacaq Doxsan Səkkiz. Axı, nə 

səbəbə o məndən artıq olsun? 

Belə fikirləşən kimi bu Doqquz Yeddini atdı, getdi o da 

yapışdı Səkkizdən. 

Bir Doqquz Səkkizin bu başından tutub bu tərəfə  çəkdi, o 

biri Doqquz Səkkizin o başından tutub o biri tərəfə çəkdi. 

Səkkizin incə beli qırıldı, bir yumru qaldı bu Doqquzla, bir 

yumru qaldı o Doqquzla. 

Əvvəlki Doqquz çox fikirləşdi ki, bu yumrunu neyləsin? 

Axır tapdı. Başladı yumrunu üfürməyə. Üfürdü, üfürdü, yumru 

şişdi, şişdi oldu Sıfır. Doqquz qoydu bu Sıfırı yanına. 

Bunu görüb o biri Doqquz da başladı öz yumrusunu 

üfürməyə. Şişirtdi elədi Sıfır, qoydu yanına. Ancaq qaranlıqda 

sağı, solu çaşdırdı. Sıfrı sağ  tərəfdən qoymaqdansa, sol 

tərəfdən toydu. Odur ki, o Doqquz oldu 90, çıxdı göyün 


 144 

doqquz qatına, bu doqquz oldu 09, düşdü yerin doqquz qatına. 

Yerin doqquz qatındakı 09 göyün doqquz qatındakı 90-a 

qışqırdı ki, məni burda qoyma, çək yanına. Axı, vaxtilə sən də 

doqquz olmusan, mən də. 

Amma Doxsan Sıfır Doqquza istehza ilə baxıb cavab verdi: 

Düzdü, vaxtilə  mən də Doqquz olmuşam, sən də. Amma indi 

sənin kimi "Doqquzu" mənim yanımda görsələr mənə  dəli 

deyərlər, Doxsan Doqquz deyərlər. 

Sıfır Doqquz dinmədi. Nə desin? 

Dünyada qəribə işlər olurdu. 

Bu iki rəqəmdən başqa say qalmamışdı, odur ki, 

məktəblərdə hesab dərsi keçilmirdi. Hesab müəllimlərinə 

doxsan manat təqaüd təyin edib evə göndərmişdilər. 

Bazarda hər  şeyin qiyməti 90 manat olmuşdu: istəyirsən 

doxsan xalça al, istəyirsən doxsan kibrit. 

Havalar bəzi yerlərdə isti keçirdi, doxsan dərəcə, bəzi 

yerlərdə soyuq – doxsan dərəcə. 

Futbol oyunları doxsan dəqiqə  çəkirdi və hamısı eyni 

hesabla qurtarırdı: 0:9. 

Yazıçılar nə  qədər  əlləşirdilər doxsan səhifədən uzun kitab 

yaza bilmirdilər. 

Hamı telefonu götürəndə yalnız məlumat bürosuna zəng 

eləyirdi: sıfır doqquz. 

Məlumat bürosundan cavab verirdilər: 

–Doxsan dəfə demişik, hansı nömrəni istəyirsiniz istəyin, ya 

doxsan – sıfır doqquzdur, ya da sıfır doqquz – doxsan. 

Təyyarələr, maşınlar, gəmilər, qatarlar hamısı doxsan 

dəqiqədə doxsan kilometr sürətlə gedirdi. 

Rəyləri yalnız doxsan dərəcə dəyişmək olurdu. 

Hamının boyu doxsan santimetr, çəkisi doxsan kiloqram 

olmuşdu. 

Hamının doxsan yaşı vardı. 

İclaslar səhər saat 9.0-da başlayır, axşam saat 9.0-da 

qurtarırdı.  


 145 

Hamı axşam saat 9.0-da yatır,səhər saat 9.0-da dururdu. 

Mən də  yəqin ki, bu nağılı o vaxt yazmış olsaydım belə 

başlardım: günlərin doxsan günündə… 

Doxsan gün belə keçdi, axır adamlar darıxdı: 

–Əşi, belə  iş olar, – dedilər, – öz barmaqlarımızı saya 

bilmirik. 

Gəldilər Doxsanın yanına.  

–Yaxşı, ay Doxsan müəllim, – Dedilər, – orda yalqız 

qalmısan, darıxmırsan? 

Demə Doxsan elə bu sözə bənd imiş: 

–Əşi, darıxırsan da sözdür. Qalmışam yalqız bu kəllə-

çarxda. Bu Sıfırın da elə adı var, bilmirəm niyə bunu özümə 

calayıb Doxsan oldum. Gül kimi Doqquz idim. Tək idim. Kimə 

istəyirdim vurulurdum. Kim bilir, bəlkə elə günlərin bir 

günündə məni artırıb edəcəkdilər On. 

Adamlar dedi: 

–Yaxşı, Doxsan müəllim. Səndə  nə desən tapılar. Gəlsənə 

özündən bir ayırasan. Bir birlə səni kim tanıyacaq? 

Doxsan fikrə getdi. Deyəsən, bu söz onun beyninə batdı. 

Özündən Bir ayırıb aşağı göndərdi. 

–Ay sağ ol, Doxsan müəllim. Yox, bağışla. Səksən Doqquz 

müəllim. 

Bundan sonra Səksən Doqquzdan Üç, Dörd, Beş, Altı, 

Yeddi, Səkkiz çıxdılar. Qaldı  Əlli Dörd, onu da Altıya bölüb 

Doqquz qazandılar. 

Bir,  İki, Üç, Dörd, Beş, Altı, Yeddi, Səkkiz Doqquz yan-

yana düzüldülər. 

Adamlar üzlərini saylara tutub dedilər: 

–Əziz dostlar, bunu bilin ki, hər sayın öz yeri var. Bir 

olmasa, On da olmaz, yüz də, min də, milyon da. Doqquz Sıfra 

uyub çox yüksəklərə qalxdı, amma yalqız qalıb başa düşdü ki, 

sizsiz o heç nə eləyə bilməz. Odur ki, hərəniz öz yerinizi tutun, 

öz işinizi görün. Mehriban olun. Tez-tez görüşün. Cihazlarda, 

məktəb taxtalarında, kitablarda, layihələrdə. Üstə gəlin, çıxılın, 


 146 

vurulun, bölünün!  

Bundan sonra Bir, İki, Üç, Dörd, Beş, Altı, Yeddi, Səkkiz, 

Doqquz  əl-ələ verib Nizami muzeyinin tinindəki təzə saata 

getdilər. On, On Bir, On İki onları orada gözləyirdi. 

 

1967 



 147 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


Yüklə 3,29 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin