A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

 Takrorlash uchun savollar: 
1.Havoda qotuvchi oxak ishlab chiqarish uchun xom ashyo turlari? 
2.Ohakni kuydirish jarayoni va pechlar? 
3.Maydalangan, so’ndirilmagan oxak ishlab chiqarishi? 
4.Ohak xamirini ishlab chiqarishi? 
5.So’ndirish asboblar turi? 
6.So’ndirish jarayonini mazmuni? 
7.Havoda qotuvchi oxakning xossalari va ishlatilish? 
 

---

31 
Ma’ruza. № V/10 
Mavzu: Aylanma pechlarda o
h
ak ishlab chiqarish.
 
 
Reja: 
1.
Umumiy ma’lumotlar.
2.
Havoyi bog‘lovchilar
 
Tayanch so‘z va iboralar: 
gidrat ohak, kirelka, xom-ashyo, kuydirish jarayoni. 
 
 Umumiy ma’lumotlar
Mineral (noorganik) bog‘lovchilar kukunsimon bo‘lib, suv bilan aralashtirilganda 
plastik qorishma hosil bo‘ladi va fizik-kimyoviy jarayonlar natijasida sun’iy toshsimon 
materialga aylanadi.
Mineral bog‘lovchilar strukturasi va qotish mexanizmiga ko‘ra havoyi va gidravlik 
bog‘lovchi turlariga bo‘linadi. Havoyi bog‘lovchilar qotish jarayoni, mustahkamligining 
o‘sishi faqat havoda yuz beradi. Havoyi bog‘lovchilarga havoyi ohak, gips, magnezial 
bog‘lovchilar, suyuq shisha va boshqalar kiradi.
Gidravlik bog‘lovchilar qotish jarayoni boshlanishi havoda yuz berib, suv yoki o‘ta 
nam sharoitda davom etadi va mustahkamligi ortadi. Gidravlik bog‘lovchilar jumlasiga 
gidravlik ohak, romansement, portlandsement va uning turlari, giltuproqli sement, 
putssolanli va shlakli portlansementlar, kirishmaydigan va kengayuvchan sement va 
boshqalar kiradi.
Mineral bog‘lovchilar xossalarini yaxshilash uchun tarkibiga aktiv mineral 
qo‘shimchalar-trepel, opoka, diatomit, pemza, gliej, vulqon tufi va kuli hamda toshko‘mir 
kuli, shlaklar va boshqalar qo‘shilishi mumkin.
Mineral bog‘lovchilar asosida g‘isht, tosh terish va suvoqchilik qorishmalari, beton 
va temirbeton buyum va konstruksiyalar, armotsement konstruksiyalar, avtoklav buyumlar, 
elimlovchi va bo‘yoq kompozitsiyalar va boshqa mahsulotlar tayyorlash mumkin.