A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

Nazorat savollari 
1.
Portlandsement turlarini gapirib bering? 
2.
Putssolanli va shlakli sementlar nima?
3.
Giltuproqli sementlarning xomashyosi, asosiy xossalari haqida aytib bering?
4.
Kengayuvchan, zo‘riqish hosil etuvchi va sementning boshqa turlari haqida 
gapirib bering? 
Qo‘llaniladigan ta'lim texnologiyalari
: 
kompyuter texnologiyalari, laboratoriya 
jixozlari, ko‘rgazmali qurollar( beton kubiklar, qorishmalar, slaydlar); 
Darsni o’tishda qo’llaniladigan pedagogik metod turlari: 
- 
Aqliy hujum, klaster,
Darsni o’tishda qo’llaniladigan texnik vosita turi: 
-
Ko’rgazmali qurol 
-
Proyektor 
-
Slayd 
-
Tarqatma material 
6-AMALIY MASHG’ULOT 
Mavzu:
Organik bog‘lovchi materiallar, xossalarini o‘rganish
Bog‘lovchi moddalar
. Qurilish qorishmalari olishda portlandsementdan tashqari 
shlakli portlandsement, putssolanli portlandsement, past markadagi (M200) sement va 
xususiy hollarda kirishmaydigan, kengayuvchi sementlar ishlatilishi mumkin.
Yuqori markadagi sementlarni qurilish qorishmalari (ayniqsa, past markadagi qorishma) 
olishda ishlatish qorishmaning suv ushlashlik, qatlamlanish kabi xususiyatlarini 
yomonlashtiradi. Qorishmaning texnologik xossalarini yaxshilash va portlandsement kabi 
bog‘lovchilarni tejash maqsadida ikki va uch komponentli murakkab tarkibli qorishmalar 
keng ko‘lamda ishlatiladi.
Havoyi va gidravlik ohak qurilish qorishmalari olishda ohak xamiri yoki ohak suti 
ko‘rinishida qo‘llaniladi.
Qurilish gipsi alohida ravishda binolarning ichki va tashqi bezagi uchun 
qorishmalar va murakkab qorishmalar tayyorlashda qo‘shimcha sifatida ishlatiladi.
Mayda to‘ldirgich
. Og‘ir qurilish qorishmalari uchun mayda to‘ldirgich sifatida 
kvars qumlari, dala shpati qumlari kabi tabiiy qumlar, zich tog‘ jinslarini maydalab 
tayyorlangan sun’iy qumlar ishlatiladi. Engil qorishmalar uchun keramzit, agloporit, perlit, 
vermikulit, shungizit, kamporit singari g‘ovak sun’iy to‘ldirgichlar asosidagi qumlar; pemza, 
tuf, shlaklar kabi engil toshlarning qumlari ishlatiladi. Qum tarkibida yirik donalar bo‘lsa, 
uni albatta elakdan o‘tkazish kerak. Qum tarkibidagi eng yirik donalar diametri 2 mm 

---

120 
oshmasligi kerak. Qurilish qorishmasining markasi M100 va undan yuqori bo‘lsa, tarkibidagi 
chang, loy aralashmalari miqdori 10% ortiq bo‘lmasligi kerak. Qorishma markasi M50 va 
undan past bo‘lsa, buyurtmachi bilan kelishilgan holda chang, loy aralashmalari miqdori 
20% gacha bo‘lishi mumkin. Qum tarkibida organik aralashmalar meyordan ortiq 
bo‘lmasligi zarur.
Suv.
Qurilish qorishmalari tayyorlashda ichimlik suvi yaroqli hisoblanadi. Boshqa 
suvlar ishlatilsa, ular tarkibida kislota, ishqor, tuz eritmalari va qoldiqlari, uglevodorod 
birikmalari va sh.k. qorishma bog‘lovchi moddasi qotishiga zararli ta’sir ko‘rsatadigan 
aralashmalar bo‘lmasligi kerak.
Maxsus bino va inshootlar qurilishida suvni distilyator moslamalaridan o‘tkazib, 
toza holda ishlatish tavsiya etiladi.