A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

Himolay quyonlaridagi jun rangining 
harorat ta’sirida fenotipik o
‘
zgarishi.
70­ rasm.
Har bir organizm tashqi muhitning ma’lum sharoitlariga mos ravishda 
yashaydi va rivojlanadi. Ularga tashqi muhit omillari — harorat, 
namlik, ozuqa miqdori va sifati o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Shu bilan birga 
u o‘z turidagi boshqa organizm va turlarga mansub bo‘lgan organizmlar 
bilan o‘zaro munosabatda bo‘ladi. Bu omillar organizmning fiziologik, 
morfologik xususiyatlarini hamda fenotipini o‘zgartirishi mumkin. 
Organizmga tashqi muhit omillarining ta’siri natijasida vujudga keladigan 
o‘zgarishni ko‘rib chiqamiz.

---

134
GENETIKA ASOSLARI
V BO‘LIM
Himolay quyonining yelkasidagi oq junlarni yulib tashlab, o‘sha joyga 
sovuq ta’sir etilsa qora jun o‘sib chiqadi (70­ rasm).
Bordi­yu, shu qora 
jun larni olib tashlab issiq belbog‘ bog‘lansa, yana oq jun o‘sib chiqadi. 
Himolay quyonlarini 30°C da boqilsa, uning hamma juni oq rangda 
bo‘ladi. Normal sharoitda o‘stirilgan ikkita ana shunday oq quyonlar 
avlo dida, pigmentlarning tarqalishi odatdagidek bo‘ladi. Ozuqa yetishmasa 
yoki ota­onaga spirtli ozuqa berilsa, tug‘ilgan quyonchalar chala bo‘lib, 
rivojlanishi sust bo‘ladi. Tashqi muhit ta’sirida belgilarning o‘zgarishi 
nasldan naslga o‘tmaydi.
Tashqi muhit ta’sirida vujudga kelgan yana bir o‘zgaruvchanlikka 
to‘xtalib o‘tamiz. Nilufar gul (71­ rasm) va suv yong‘og‘i (72­ rasm)da suv 
osti va ustidagi barglari har xil shaklga ega: nilufarning suv ostidagi bargi 
Suv nilufarining umumiy ko
‘
rinishi.
71­ rasm.
72­ rasm.
Suzib yuruvchi suv yong
‘
og
‘
i