A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 3,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Odam irsiyatini o‘rganish usullari.
- Geneologik usul
|
Instruktiv kartochka:
a) bitta o‘simlik bargining urug‘i, dukkagi va boshoqlarining uzunligiga qarab ketmaket terib chiqing; b) barg uzunligini o‘lchang, olingan ma’lumotlarni jadvaldagi 1 qatoriga yozing. Barglarning bir xil uzunlikka ega bo‘lganlarini sanang va jadvalning 2 qa toriga yozing. Barg uzunligi v, sm Barglar soni n , dona d) o‘zgaruvchanlikni grafik jihatdan aks ettiruvchi variatsion egri chiziqni chizing; e) formuladan foydalanib o‘rtacha kattalikni keltirib chiqaring: Ì — o‘rtacha kattalik; V — variantlar; R — uchrash tezligi; n — obyektlar soni; Σ — jamlash belgisi. 137 GENETIKA ASOSLARI V BO‘LIM Odam genetikasi insoniyat uchun amaliy jihatdan g‘oyat katta ahamiyatga ega bo‘lgani uchun so‘nggi yillarda unga qiziqish ayniqsa ortdi. Hozirgi vaqtda odamda 4000 ga yaqin normal va patologik belgilarning nasldan naslga o‘tib borishi bir qadar o‘rganib chiqilgan. Irsiy omillarga bog‘liq kasalliklar borligi aniqlangan. Ana shu kasalliklarni to‘g‘ri aniqlash, ularga yo‘l qo‘ymaslik va davolash muhimdir. Odamni genetik yo‘l bilan tekshirish usullari ishlab chiqilganidan keyin ana shu muvaffaqiyatlarni qo‘lga kiritish mumkin bo‘ldi. Odam irsiyatini o‘rganish usullari. Odam irsiyatini o‘rganish anchagina qiyinchiliklar tug‘diradi. Ma’lumki, eksperimental genetika usullarini odamga tatbiq etib bo‘lmaydi. Odam sekinlik bilan rivojlanib, ancha kech balog‘atga yetadi. Bir oilaning ko‘radigan farzandlari soni nisbatan kam bo‘ladi. Bunday hollar odam irsiyatini o‘rganishga qiyinchilik tug‘diradi. Odam genetikasini o‘rganishda quyidagi asosiy: geneologik, egizaklar, sitogenetik, biokimyoviy, populatsion, ontogenetik usullardan foydalaniladi. Endi bu usullarning ta’rifiga qisqacha to‘xtalib o‘tamiz. Geneologik usul mumkin qadar ko‘proq odamlarning naslnasabini o‘rganib chiqishdan iborat. Shundan foydalanib, insonning ko‘pgina belgilari, jumladan, irsiy kasalliklarining nasldan naslga o‘tib borishini aniqlash mumkin bo‘ladi. Odamning Mendel qonunlariga muvofiq nasldan naslga o‘tib boradigan belgilaridan bir nechtasi quyida misol tariqasida keltirildi. Odamdagi qobiliyat, ist’edod va boshqa fazilatlarning rivojlanishi irsiy omillarga bog‘liq ekanligi geneologik usul bilan aniqlangan. Masalan, musiqa, matematikaga bo‘lgan iste’dod va qobiliyatlar. Yüklə 3,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|