A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

Duragayning geterozis mahsuldorligi (o
‘
rtada), 
yon tomonda har-xil makkajo
‘
xori chiziqlarini 
chatishtirishdan olingan natija.
A
diploid nav (2n = 14). 
B
tetraploid (4n = 28)
74­ rasm.
75­ rasm.
Bug
‘
doy urug
‘
lari:
A
B

---

145
SELEKSIYA ASOSLARI
VI BO‘LIM
Mikroorganizmlar turli­tuman texnologik jarayonlarda jadal qo‘llanil­
moqda. Prokariotlar va eukariotlar hayot faoliyatining mahsulotlari 
xalq xo‘jaligining turli tarmoqlarida yildan yilga ko‘paymoqda. Non 
pishirishda, pivo, vino, turli tuman sut mahsulotlarini tayyorlashda mik­
ro organizmlar, zamburug‘lar va bakteriyalarning fermentativ faoliya­
tidan foydalaniladi. Shu munosabat bilan sanoat mikrobiologiyasi keng 
rivojlanmoqda va inson uchun zarur bo‘lgan, moddalarni ko‘p miqdorda 
ishlab chiqaradigan mikroor ga nizm larning yangi shtammlari seleksiyasi 
jadal o‘smoqda. Bunday shtamm lar antibiotiklar, ferment va vitamin 
preparatlari va ozuqabop oqsillarni ishlab chiqishda katta ahamiyat kasb 
etadi.
Masalan, mikroorganizmlardan B
2
, B
12
vitaminlarini olishda foy­
da la niladi. Yog‘och qipiqlari yoki parafinda o‘sadigan achitqi zambu­
rug‘laridan oziqabop oqsillar olinadi. Zamburug‘lar tarkibida 60% gacha 
oqsil moddasi to‘planadi. Oqsilga boy bu preparatni chorvachilikda qo‘l­
lash natijasida yiliga qo‘shimcha ra vishda 1 million tonnagacha go‘sht 
yetishtirish mumkin. Mik ro organizmlar yordamida zaruriy amino kislo­
talarni ishlab chiqish ham muhim ahamiyatga ega. Ozuqa tarkibida 
bunday moddalarning yetishmasligi organi zm larning o‘sishini keskin 
sekin lashtiradi. Hayvon larning an’anaviy ozuqasi tarkibida zaruriy amino­
kislotalar kam bo‘ladi. Mikrobiologik yo‘l bilan olingan lizin amino­
kislotasidan 1 tonnasi qo‘shilsa, o‘nlab tonna hayvonlar ozuqasini te jab 
qolish mumkin. Inson uchun zarur bo‘lgan mahsulotlarni tirik hujay­
ralardan yoki ular yordamida olish texnologiyasi 
biotexnologiya
deb ataladi.
Biotexnologiya favqulodda tez rivojlanayotgan fanlar qatoriga kiradi. 
Keyingi 30 yil ichida bir qator turli xil bakteriyalar, zamburug‘lardan foy­