Abdulla qodiriy nomidаgi jizzax davlat pedagogika universiteti

---

ABDULLA QODIRIY 
NOMIDАGI 
 
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 SIRTQI TA
’
LIM 
BOʼLIMI
 
 
“
BOSHLANG
’
ICH TA
’
LIM FAKULTETI
”
 
 
 
5-KURS S1706-19 GURUH TALABASI 
Berdiyeva Dilbar Evodullayevnaning 
“
Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi
”
FANIDAN YOZGAN 
MUSTAQIL ISHI. 
MAVZU:
Jismoniy tarbiya bo‘yicha 
maktab darslarini tahlil qilish.

Qabul qildi:
.
 
 
JIZZAX-2023 YIL. 
 
 

---

Reja. 
1.Dars tahlillari va ularni amaliyotga qo`llash.
2.Taxlil ahamiyatiga doir tavsiyalar. 
3.Jismoniy madaniyat darsining pedagogik 
taxlilining taxminiy matni. 
Foydalanilgan adabiyotlar. 

 
 
 
 

---

Dars tahlillari va ularni amaliyotga qo`llash
Dars kuzatish va tahlil qilish orqali o
’
quvchilarning umumiy tayyorgarligi, bilim olishdagi 
faoliyati, o
’
quv faniga bo
’
lgan qiziqishi, diqqat bilan ishlashi, matn, xarita, jadval, asboblar bilan 
mustaqil ishlay bilishi, o
’
qituvchiga bo
’
lgan munosabati aniqlanadi. Shu bilan birga 
o
’
qituvchining faoliyati ham tahlil qilinadi. Chunonchi, o
’
qituvchining o
’
quv dasturi 
materiallarini bilish darajasi, yangi mavzuni tushuntirish jarayonida asosiy fikrni ajratib olishi, 
ilmiylik va soddalik, ko
’
rgazmalilik tamoyillariga rioya qilishi, dars maqsadini to
’
g`ri qo
’
yishi, 
dars jarayonini to
’
g`ri rejalashtirishi, darsda hamkorlikka erisha olishi, bilim va ko
’
nikmalarni 
o
’
zlashtirishni nazorat etishi, o
’
quvchilar bilan yakka va jamoada ishlashni tashkil eta bilishi, 
dars mobaynida vaqtdan unumli foydalanishi va pedagogik muomala madaniyatini egallaganlik 
darajasi kabi jihatlar inobatga olinadi. 
O
’
qituvchining darsini bir necha marta kuzatish va tahlil qilish, uning pedagogik mahorati, ish 
tizimi, o
’
quvchilarining o
’
zlashtirishi, bilim darajasi kabi sohaviy va kasbiy layoqati yuzasidan 
xulosa chiqarish imkonini beradi.
Ta
’
kidlash joizki, umumiy o
’
rta ta
’
lim maktab o
’
qituvchilarining darslarini tahlil qilishda 
ko
’
pincha kuzatuvchilar darsga yaxlit tizim sifatida qaramay ko
’
proq tashqi jihatlariga baho 
beradilar, darsning mazmun-mohiyati xususida yuzaki mulohaza yuritadilar. Shuningdek, dars 
tahlilida o
’
qituvchining ko
’
rsatmali qo
’
llanmadan foydalanishi, didaktik kartochkalar bilan 
ishlashi va hokazolar aytiladi-yu, ammo ulardan nima maqsadda, qaysi vaziyatda foydalanilgani, 
qanchalik samara berganligi, vaqt taqsimotiga to
’
g`ri amal qilinganligi, o
’
quvchilarning yosh 
xususiyatlarini hisobga olgan-olmaganligi kabi masalalar to
’
g`risida fikr yuritilmaydi. Bundan 
tashqari yana bir jiddiy kamchilik o
’
qituvchining o
’
zini o
’
zi tahlil qilishiga e
’
tibor 
qaratmaslikdir. O
’
zini-o
’
zi tahlil qilish tamoyili o
’
qituvchining o
’
z faoliyatidagi yutuq va 
kamchiliklarini aniqlash va bartaraf etishga oid maqsadli yo
’
lni belgilab olishiga asos bo
’
ladi. 
O
’
qituvchilar aksariyat hollarda dars jarayonida quyidagi xato va kamchiliklarga yo
’
l qo
’
yadilar. 
Jumladan: 

dars maqsadi bilan o
’
quvchilarni tanishtirmaslik;

interfaol metodlardan samarasiz foydalanish;

dars jarayonida barcha o
’
quvchilarning ishtirokini ta
’
minlay olmaslik;

o
’
quvchilar bilan yakka va jamoa tartibda ishlashga erisha olmaslik;

o
’
quvchilarning mustaqil ishlashini ta
’
minlamaslik.

o
’
quvchilar bajargan ishlarini vaqtida baholamaslik;

o
’
qituvchi nutqining ravon ta
’
sirchan emasligi;

mavzuni amaliyot bilan bog`lab tushuntirmaslik;

mavzuni ilmiy va amaliy nuqtai nazardan tushuntirishga e
’
tibor bermaslik;

---


sinf doskasi, darslik, o
’
quvchi daftari, qo
’
shimcha adabiyotlardan foydalanishning tizimli 
yo
’
lga qo
’
yilmaganligi;

O
’
quvchilarga beriladigan savollarning muammoli tarzda tuzilmaganligi kabilar.
Darslar aniq maqsad asosida kuzatilishi va tahlil qilinishi lozim. Shundagina natijasi samarali 
bo
’
ladi va o
’
quv jarayoni yuzasidan aniq xulosa chiqarish imkonini beradi. Dars tahlilida 
tizimsizlik, aniq bir maqsadning yo
’
qligi, darsga tasodifan qatnashish, darsni chuqur tahlil qila 
olmaslik, o
’
qituvchiga amaliy yordam ko
’
rsata olmaslik esa darslar sifatining va saviyasining 
pasayib ketishiga olib keladi.
Darslarni tahlil qilish faqatgina metodik ahamiyatga ega bo
’
lmay, balki maktabda o
’
quv-tarbiya 
jarayoniga rahbarlik va nazoratning muhim shakllaridan biridir. O
’
qituvchi darsini kuzatish va 
tahlil qilish amaliyotining tizimli amalga oshirilishi darslarni qiyoslash va yo
’
l qo
’
yilgan 
xatolarning bartaraf etilganligini aniqlash imkoniyatini beradi. O
’
qituvchilarning o
’
zaro dars 
kuzatishi tajriba almashinuv jarayoni bo
’
lib, dars o
’
tayotgan o
’
qituvchi bor mahoratini ishga 
solib, yuqori ishchanlik bilan faoliyat ko
’
rsatsa, tahlil qiluvchi o
’
qituvchi esa taklif va 
mulohazalar berish orqali tajribasini boyitadi, metodik malakasini oshiradi.
Dars tahlili o
’
quv mashg`ulotini kuzatish, o
’
rganish shaklida olib boriladi. Shu o
’
rinda savol 
tug`iladi. O
’
qituvchining darsi kim tomonidan kuzatilishi lozim? Qanday maqsad bilan 
kuzatiladi va tahlil qilinadi? O
’
qituvchining darsi viloyat XTB, tuman, xalq ta
’
limi bo
’
limi, 
ta
’
lim muassasalari rahbarlari, xodimlari, metodistlar va o
’
qituvchilar tomonida kuzatiladi va 
tahlil qilinadi.
Buning uchun, eng avvalo, darsga kirishdan maqsad nimadan iborat ekanligini aniqlab olish 
zarur. Dars quyidagi maqsadda kuzatiladi va tahlil qilinadi: 

ta
’
lim va tarbiya jarayoni sifatini aniqlash;

o
’
qituvchining pedagogik mahoratini oshirishga yordam berish;

ilg`or ish usullari va metodlarini o
’
rganish va ommalashtirish;

o
’
qituvchilarning o
’
zaro tajriba almashishi;

o
’
quvchilarning bilimi va tarbiyalanganlik darajasini aniqlash;

ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshirish;

o
’
quvchilarning bilish faoliyatini o
’
rganish;

dars jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo
’
lgan xato va kamchiliklarning oldini olish, 
o
’
qituvchiga amaliy va metodik yordam ko
’
rsatish;

ta
’
lim-tarbiya jarayonida o
’
quvchilar psixologik xususiyatlarini o
’
ziga xosligini e
’
tiborga 
olish;

darsda o
’
quvchilarni faollashtirish va mavzuni o
’
zlashtirishlarini e
’
tiborga olinganligi.
Xar qaysi o
’
qituvchi o
’
zining va kasbdoshining darsini taxlil qila olish malakasi va ko
’
nikmasiga 
ega bo
’
lishi zarur. To
’
g
’
ri tashkil qilingan pedagogik kuzatish va darsning taxlili jismoniy 
tarbiya mutaxassisini fikrlash faoliyatini va o
’
qituvchilik maxoratini shakllanishi va yuksalishiga 
zamin yaratishi amalda isbotlangan. 

---