Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

STILISTIKA
Ádebiy til haqqında túsinik
Tildiń kúndelikli turmısta azıweki sóylew hám jazba túrde hámmege teńdey túsinikli qollanılatuǵın túrine ádebiy til dep ataladı. Ádebiy til – tildiń fonetikalıq, leksikalıq hám grammatikalıq qaǵıydaların hám normaların óz ishine alǵan milliy tildiń eń joqarǵı forması. Ol hárqanday jazba ádebiyatlardıń – jámiyetlik-siyasiy, ilimiy-texnikalıq, kórkem-shıǵarma, oqıw qurallarınıń hám t.b. jazıw arqalı iske asatuǵın ádebiyatlardıń tili bolıp esaplanadı. Qaraqalpaq ádebiy tili arqa dialekt tiykarında payda bolǵan, biraq ol eki dialektte (arqa hám qubla) sóylewshiler ushın teńdey xızmet atqaradı.
Adebiy til – awızeki sóylew hám jazba til bolıp ekige bólinedi.
Qaraqalpaq ádebiy tiliniń awızeki sóylew hám jazba túrleri
Til sóylew arqalı júzege shıǵadı. Adamlar óz pikirin awızeki hám jazba túrde bildiriledi. Oy-pikirdi anıq hám dál bildiriw ushın til quralları belgili bir maqsetke baylanıslı tańlap qollanıladı. Soǵan baylanıslı til tiykarǵı úsh xızmetti atqaradı. 1) sóylesiw, pikir alısıw; 2) xabarlaw; 3) tásir etiw
Til stilleri ekige bólinedi: awızeki sóylew hám jazba stil

1. 
   Awızeki sóylew stili. Jámiyettegi adamlardıń bir-biri menen hár túrli jaǵdaylarǵa baylanıslı pikir alısıwları, kóp ǵana sóylesiwleri, kúndelikli turmıstaǵı óz ara qarım-qatnasları tildiń awızeki sóylew túri arqalı iske asadı. Sonlıqtan da adamlardıń bir-biri menen awızeki túrde sóylesiwleri, yaǵnıy qarım-qanas jasawı awızeki sóylew tili dep ataladı. Ol ulıwma xalıqlıq til dep te ataldı.
   
2. 
   Jazba ádebiy til. Jazba ádebiy tildiń payda bolıwı jazıwdıń payda bolıwı menen baylanıslı. Óytkeni jazba ádebiy til sol xalıqtıń ana tiline tán ógesheliklerdi qamtıy alatuǵın jazıwdıń payda bolıwı menen júzege kelgen. Jazba ádebiy til ulıwma xalıqlıq janlı awızeki sóylew tiline negizlenedi. Bunıń sebebi jazba ádebiy til usı janlı awızeki sóylew tili arqalı bayıydı. Ol jazba ádebiy tildi rawajlandırıwdıń tiykarǵı kózi, deregi boladı. Jazba ádebiy til ulıwma xalıqlıq sóylew tiliniń negizinde payda bolǵan grammatikalıq nızamlarǵa, qaǵıydalarǵa muwapıq belgili bir normaǵa túsken sóylew tiliniń qáliplesken joqarǵı forması bolıp tabıladı. Ol tildiń fonetikalıq (intonaciya, sozımlılıq, qısqalıq t.b), leksikalıq (kúsheytilgen mánili sózler, sinonimler, frazeolagiya h.t.b), grammatikalıq kategoriyalar (inversiya, soraw, buyrıq, úndew gápler, tákirarlaw, ellipsis t.b.) qurallar arqalı bildiriledi.
   

Mákemelerde is júrgiziw quralları – qararlar, qatnas qaǵazlar, bayanatlar hám taǵı basqalar jazba stilde jazıladı. Rásmiy is qaǵazlar stilinde qollanılatuǵın sózler, sóz dizbekleri hám gápler qáliplesken úlgide jazıladı. Mısalı: qarar etiledi, biylik etildi, buyırman, ataǵı berilsin, sıylıqlansın, qabıl etiwińizdi soranaman t.b.
Miynet adamları haqqındaǵı ocherkler, ilim hám texnikanıń, mádeniyat hám ekonomikanıń t.b. tarawlardıń jetiskenlikleri haqqındaǵı gazeta jurnaldıń maqalaları, kishi kitapshalardıń materialları publicistikalıq stilde jazıladı.