Academic Research in Educational Sciences volume 2

4. Ekotizimlarning tadqiq qilishning rivojlanishi biosfera haqidagi ta‘limotni 
vujudga keltiradi.
 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
B.Ziyomuhamedovning ta‘riflashicha, ekologiya terminining mumtoz ma‘nosi 
ayrim hayvonot turlari va ular populyatsiyalarining hamda o‗simliklar turlarining 
tashqi atrof-muhit bilan munosabatlari, ularning tadrijiy rivojlanishiga ko‗rsatadigan 
ta‘sirini o‗rganadigan ilm sohasi demakdir.Muhitning organizmni 
harakatlantiruvchi alohida tarkibiy qismlari (havo, yorug‗lik, issiqlik, suv, oziq-
ovqat) ekologik omillar deb atala.diA.S.To‗xtayev fikricha, "ekologik muhit 
deganda tirik organizmni o‗rab turgan fizik qurshov e‘tiborga olinadi. Aniqroq so‗z 
borganda muhit tevarak-atrofdagi o‗zaro bog‗lanishlardagi shart-sharoitlar va ta‘sirlar 
majmuidir (tabiiy va sun‘iy muhit)".

---

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1148-1157 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 1150 www.ares.uz 
Ekologik omil esa tirik organizmlarga to‗gridan-to‗g‗ri ta‘sir etuvchi 
muhitning ayrim bir tarkibiy qismidir.
Biroq odamlarga moddiy ne‘matlar ishlab chiqarishi uchun muayyan tabiiy 
sharoitlar talab qilinadi. Tabiatning jamiyat bilan yaqindan aloqa bog‗laydigan, uning 
taraqqiyotiga ma‘lum darajada ta‘sir ko‗rsatadigan qismi atrof-muhit deb ataladi. 
Yerning ustki qatlami va yer osti boyliklari, iqlim va boshqa shu kabilar atrof-
muhitni tashkil etadi. Atrof-muhit insonning moddiy ne‘matlar ishlab chiqarish 
faoliyati uchun doimiy, abadiy va zaruriy shart-sharoitdir. Ayniqsa, insonning tabiat 
quchog‗ida bo‗lishi uni ruhan tetiklashtirib, mehnat qobiliyati va ijodiy faoliyatini 
oshiradi.
Lekin "... insonning tabiatga ta‘sir etishi va uning resurslaridan noto‗g‗ri 
foydalanishi tufayli tabiiy muhit (havo, suv, tuproq va boshqalar) ifloslanib, 
xo‗jalikka va, ayniqsa, inson salomatligiga salbiy ta‘sir eta boshladi".
Tadqiqotchi A.R.Meliboyevning fikricha, tabiat va jamiyat orasidagi 
munosabatlar sohasida ekologik muammolar paydo bo‗ladigan yo‗nalishlarni 
aniqlash favqulotda muhim pedagogik va psixologik muammo hisoblanadi.