|
9.Savaşların dünya ekologiyasına təsiri
Çeşidli savaşlar və qarşıdurmalar təbiətə çox ağır zərbələr vurur. Bunlar müharibələr, terror, sosial partlayış, siyasi qarşıdurmalar kimi olaylardır. Buna örnəklərin biri İran-İraq savaşı zamana neft mədənlərinin birində baş verən partlayış olmuşdur. Sonda, İran körfəzi sularına çox sayda neft axıdırmış, ekologiyaya ziyan vurulmuşdur. Daha bir örnək Çeçenstanda gedən döyüşlərdir. O zaman sənaye obyektlərinin, yolların, nəqliyyat kəmərlərinin, həyatı təmin edən sistemlərin dağıdılması sonu Çimali Qafqaz bölgəsində ekoloji durum ox gərgin olmuşdur.
Vyetnamda gedən savaşlar zamanı amerikan uçaqları 22 million litr zəhərli defoliantları böyük ərazilərə səpələmişdirlər. Bunun sonu minlərlə kvadrat kilometr meşələr məhv olmuş, onminlərlə insan ölmüşdür. Hər bir savaş təkcə insanlığa deyil, həmdə ekoloji duruma qarşıdır, çunki ekoloji cəhətdən təmiz silah yoxdur, ola da bilməz. Atom bombardmanı baş verərsə ətraf mühitin qlobal dağıdılması və insan sivilizasiyasının məhv olması baş verə bilər. İnsan tarixinsə belə bombardmamı 2-ci dünya savaşı zamanı amerikanlar Yaponiyanın Xirosima və Naqasaki şəhərində etmişdirlər. Ətraf mühit zəhərlənmiş, minlərlə insan ölmüş ya da şikəst olmuşdur. O bombardmanın fəsadları bu gün də özünü göstərməkdədir.
Hərbi-sənaye kompleksi savaş olmasa belə ekoloji gərginlik yaradır. Çünki hərbi sursatlar, kimyəvi, bakterioloji, atom silahları ambarlarında, eləcə də atom sualtı qayıqlarında hər zaman qəza baş verə bilər bu da ekologiyanın dağıdılması deməkdir. Hərbi qarşıdurmalar kəsiləndən sonra da ərazilərdə çoxlu basdırılmış minalar qalır. Onlar da insan və başqa canlılar üçün təhlükədir. Kimyəvi və attom silahlarında imtina edilsə belə, onların necə məhv edilməsi problemi yaranır. Buna görə də hərbi obyektlərin üzərində ekolojinəzarət olmalıdır, ekoloji monitorinqlər keçirilməlidir.
Dostları ilə paylaş: |
