Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik

U darvozaga yaqinlashayotgan edi, nimadandir ch och ib
chetga burildi. Chunki darvozadan chiqib qolgan ikki kishini
ко ‘rib, bularning birini qayin otasi bo
‘lib chiqmagidan hurkkan
edi.
Mazkur parchadagi jum lalar grammatika nuqtayi nazaridan 
to ‘g ‘ri ekanligini hech birtilshunos inkor etmaydi. Faqat leksikolog 
so‘z qo‘llash xususida m e’yordan m a’lum darajada chetlashishi 
borligini qayd etadi va shu bilan cheklanadi. Faqat uslubiyatchi 
mutaxassisgina birinchi jum lada 
cho ‘chimoq,
ikkinchi jum lada 
hurkmoq
so‘zining q o ‘llanilganiga 
nega
deya e ’tibor beradi va
96

---

uning tahliliga kirishadi, bunday ikki xil qo‘Uash mohiyatini ochib 
beradi.
Birinchi jum ladagi 
cho'chimoq
fe’lining genetik m a’nosi 
kulilmagan holatdan xavotirga tushmoq
ifodasini beradi, y a ’ni 
holat, harakat xavotir bilan bog‘liq va bu holat ayni insonlarga xos.
Ikkinchi jum ladagi 
hurkmoq
so'zining genetik m a’nosi 
jonivorlarga ularning ham muayyan turi - ot, eshak, qora mol, 
tuyaga xos holat, harakat ifodasini beradi va bu holat, harakat 
qo ‘rquv
bilan b o g iiq b o ia d i.
Yuqoridagi har ikki jum la grammatika qoidalariga muvofiq 
tuzilgani, y a’ni ega, kesim, ikkinchi darajali b o ia k lar o 'z o ‘mida, 
so‘zlaming birikmaga kirishuvchi ham m e’vorida ekanligi tasviriy 
tilshunoslik nuqtayi nazaridan to ‘g ‘ri deya tan olinadi va bular 
uning o ‘rganish obyekti ham da predmeti hisoblanadi.
Leksikologlar 
cho'chimoq, hurkmoq
so'zlarining bir-biriga 
sinonim ekanligi, faqat 
cho'chimoq
so 'zi m a’no ifodasi betaraf, 
ta ’kidlash bilan kifoyalanadilar.