Adabiyot insonlarni tarbiyalaydigan, ruhiyatini oziqlantiradigan, taʼbir joiz boʻlsa "koʻzlarini ochadigan" beqiyos kuch, inson aqliy va ruhiy omiling mahsulidir

Badiiy ijod psixologiyasi
Ijodkorlik psixologiyasi ilmiy kashfiyotlar, kashfiyotlar, san'at asarlarini yaratish, insonning ijodiy salohiyatini kashf etish sohasida psixologik tadqiqotlarni o'z ichiga oladi. "Yaratguvchi" atamasi muayyan shaxsning faoliyati va u yaratgan qadriyatlarni nazarda tutadi va keyinchalik madaniyat omiliga aylanadi. Ijodkorlik psixologiyasining muammoli sohasi insonning ijodiy faolligini rag'batlantiradigan tasavvur, sezgi, fikrlash va boshqa omillarni o'z ichiga oladi.
Fikrlash va ijod psixologiyada
Fikrlash - bu dunyodagi bilimlardan biridir, ijodkorlik nafaqat bilishda, balki yaratilishda ham mumkin. Inson miyasining imkoniyatlari kam tushunchaga ega va insonning ijodiy faoliyatida individual imkoniyatlarga ega bo'lgan narsalarni tasavvur qilishimiz mumkin. Shuning uchun, insonning ijodiy qobiliyatlarini muvaffaqiyatga erishishi uchun atrof-muhit sharoitlari qanday bo'lishi kerakligi savol tug'iladi. Ehtimol, ajoyib ijodkorlar oddiy insonlar bo'lib, ular miyasining zahiralarini to'liq ishlatishadi.
Fikrlash jarayoni - bu fikr jarayonlarini amalga oshirish innovatsiyalarni kashf etishga olib keladigan ijodiy jarayondir. Fikrlash psixologiyasidagi eng muhim tushunchalar muammoli vaziyat tushunchasi bo'lishi mumkin. Buning sababi, mazkur vaziyatni hal qilish uchun mavzuning shaxsiy tajribasida etarli ma'lumot yo'qligi va bu ma'lum psixologik reaktsiyalar bilan birga bo'lishidir - bu g'azab, tashvish, hayratlanish va hk. Bu shaxsning qidiruv faoliyatini faollashtiradi va unga muammoli vaziyatga yechim topishga, noma'lum narsani qidirishga yo'naltiradi, bu esa yangi ijodlarga ijodkorlikda muvaffaqiyat qozonishi mumkin. Shu kabi faoliyat taxminlar, gipotezalar yaratishda paydo bo'lishi mumkin. Bu holda, kundalik odamning fikrlashi yo'q. Misol uchun, tor oraliq orqali katta hajmdagi narsalarni tashlamoqchi bo'lsangiz, siz bir nechta gipotezani taqdim etasiz.
Badiiy Ijod Va Irratsional Tafakkur
Badiiy ijod – yuksak maʼnaviy voqelikni aks ettiruvchi badiiy obrazlarni turli janr va ifodaviy uslubda yaratishga qaratilgan insonning aqliy faoliyatidir. Badiiy ijod adabiyot, meʼmorchilik, haykaltaroshlik, tasviriy va amaliy sanʼat, musiqa, raqs, teatr, kino va inson faoliyatining boshqa turlarini oʻz ichiga qamrab, dunyoni anglashning xaqqoniy va majoziy shakllarini kashf etib namoyon qiladi.
Badiiy ijodda muallifning muayyan jamiyat hayotining muayyan davri muammolariga nisbatan shaxsiy nazari, oʻziga xos badiiy talqini, his-tuygʻulari oʻz ifodasini topadi. Yaʼni turli adabiyot va sanʼat asarida hayotning turfa ranglari hamda voqealari orasidan ibratli va ijtimoiy ahamiyatga ega boʻlganlari tanlab olinadi va badiiy tahlil va tasnif etiladi.
Badiiy ijod murakkab jarayon boʻlib, inson faoliyatining idrok etish, baholash, qadrlash singari turlari bilan bogʻliq holda amalga oshadi. Buning uchun ijodkor erkin xayol, keng qamrovli tafakkur, boy ramziy tasavvur, milliy ong va yuksak maxoratga ega boʻlishi kerak. Badiiy ijod mahsulining dolzarbligi va ijtimoiy mohiyati ana shu bilan belgilanadi. Ijodning taraqqiy etishida jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlik va madaniy-maʼnaviy tafakkurning yuksalgan darajasi hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻladi.
Ijodkorlik – sifat jihatdan yangi moddiy va maʼnaviy qadriyatlarni yaratishni taqozo etadigan faoliyat jarayonidir. Ijodkorlikni ishlab chiqarishdan ajratib turuvchi asosiy mezon unga tegishli boʻlgan natijaning oʻziga xosligidir. Negaki, muayyan ijod mahsulining soʻnggi natijasiga muallifdan boshqa hech kim erisholmaydi. Shunday ekan, muallif ijod jarayonida mantiq bilan oʻlchanmaydigan baʼzi imkoniyatlarni ishlatadiki, natijada u oʻz shaxsiyatining ayrim qirralarini ifoda etadi. Shu bilan, muallifning badiiy ijod namunasi yakka nusxada yaratilgan eksklyuziv asar boʻladi. Aynan shu holat ijod mahsulining ishlab chiqarish mahsulotiga nisbatan qoʻshimcha qiymatini belgilaydi.
Mamlakatimiz tarixiga nazar tashlar ekanmiz, unda Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy, Kamoliddin Behzod singari badiiy ijodning yuksak pogʻonalariga erishib, bu sohada taraqqiyotning yangi ufqlarini belgilab bergan atoqli namoyandalarni koʻramiz. Ushbu namoyandalar adabiyot va tasviriy sanʼat sohalarida badiiy ijodning yangi tendensiyalarini belgilab berganlar.