Adaptiv jismoniy tarbiya va sport

Список основной и дополнительной литературы ........................................... 129 

---

8 
Kirish 
Respublikada oxirgi yillarda jismoniy tarbiya va sportni ommalashtirish, aholi 
o‘rtasida sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish, imkoniyati cheklangan shaxslarning 
jismoniy reabilitatsiyasi uchun zarur shart-sharoitlar yaratish hamda mamlakatning 
xalqaro sport maydonlarida munosib ishtirok etishini ta‘minlash borasida izchil chora-
tadbirlar amalga oshirilmoqda. Shu bilan birga, jismoniy tarbiya va sport sohasida aholi 
sog‘lig‘ini mustahkamlashga ko‘maklashadigan aniq dasturlarni amaliyotga joriy etish, 
yoshlarni sportga keng jalb qilish va ular orasidan iqtidorli sportchilarni saralab olish, 
sport turlari bo‘yicha yuqori natijalarni ta‘minlaydigan mahoratli sportchilar bilan milliy 
terma jamoalarni shakllantirish va trenerlar uchun qo‘shimcha shart-sharoitlar yaratish 
zarurati mavjud; 
Adaptiv jismoniy madaniyat ijtimoiy hayotning faol rivojlanayotgan sohasi 
bo‘lib, uning elementlari ijtimoiy hayotning turli sohalariga kirib boradi va adaptiv 
jismoniy tarbiya, adaptiv jismoniy dam olish, adaptiv sport, jismoniy reabilitatsiya, 
ijodiy (badiiy musiqiy) va odamlarning jismoniy faoliyatining ekstremal turlari sifatida 
ishlaydi. Sog‘liq holatida og‘ishlarga ega. 
Jamiyatni jalb qilgan holda, adaptiv jismoniy tarbiya mutaxassislari sog‘liqqa 
zarar yetkazadigan odamlarga nisbatan shaxsga yo‘naltirilgan insonparvarlik 
tushunchasini amalga oshiradilar va shu bilan ijtimoiy modernizatsiya elementlarini o‘z 
ichiga olgan yangi psixologik munosabatlarni, aholining ushbu toifasiga nisbatan 
mavjud stereotiplarni qayta ko‘rib chiqishni taklif qiladilar. 
Ta‘lim, huquqiy, ilmiy, axborot makonida adaptiv jismoniy madaniyatning faol 
rivojlanishi nafaqat jamiyat rivojlanishidagi paradigma o‘zgarishi bilan izohlanadi, unga 
ko‘ra, u o‘zining barcha o‘ziga xos xususiyatlari va xususiyatlariga ega bo‘lgan, shu 
jumladan, uning sog‘lig‘ida nuqsonlari bo‘lgan, ijtimoiy fikrni nazariy tushunish 
markazini 
tashkil 
etuvchi 
shaxsdir. 
Insoniylashtirish, 
demokratlashtirish, 
liberallashtirish jarayonlarida uchraydigan hodisalar, shuningdek boshqa bir qator 
hodisalar (Pulyaev V.T., 1993, 1995). 
Avvalo shuni ta‘kidlash kerakki, nogiron sportchilarimizning Paralimpiya va 
Deaflimpik yozgi va qishki o‘yinlarida erishgan yutuqlari insonga maqsadlarga erishish, 
o‘zining zaif tomonlarini yengish, ob‘ektiv qiyinchiliklarni yengish va jamiyatning 
O‘zbekiston 
aholisining ushbu toifasiga munosabatini o‘zgartirishga ulkan hissa 
qo‘shgan. 
Adaptiv jismoniy tarbiya va sport Kafedra Mamlakatimizda adaptiv jismoniy 
tarbiya va sportini faol rivojlanishining muhim omili ushbu sohada o‘quv tarkibini 
shakllantirishda kuchli yutuq bo‘ldi. Darhaqiqat, ko‘p yillardan ko‘proq vaqt ichida u 

---

9 
kichik maxsus kursdan bakalavr va magistrlik dasturlari bilan to‘laqonli o‘qitish 
sohasiga o‘tdi. Shu bilan birga, Adaptiv jismoniy tarbiya hozirgi kunda nafaqat oliy 
ta‘lim tizimida, kasbiy ta‘lim tizimida ham, yuqori malakali ilmiy va pedagogik kadrlar 
tayyorlash tizimida ham namoyon bo‘lmoqda
. 
―Adaptiv jismoniy madaniyat‖ Normativ-huquqiy bazasi mamlakatimizda ham 
faol shakllantirilgan. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 1 dekabrdagi 
PF-5270-son “Nogironligi bo`lgan shaxslarni davlat tomonidan qo`llab-quvvatlash