AğASƏF İmran

partiyanın qərarlarının geniş təbliği, cəmiyyət üzvlərinin beynində 
dərin iz buraxmışdır. Cəmiyyət və onun inkişafına dair elmi baxışlara 
uyğun gəlməyən  subyektiv amillərin  şişirdilməsi ona gətirib 
çıxartmışdı ki, cəmiyyətin əksər üzvləri güzəran və rifahının 
qorunması səbəblərini iqtisadiyyatdan kənarda, partiya və dövlət 
rəhbərlərinin göstəriş və qərarlarında axtarmalı olmuşdular. 
Çox hallarda isə, verilən bu subyektiv göstəriş və qərarlar 
iqtisadiyyatın  daxili  hərəkətverici  təbii  qanunlarına  uyğun 

---

163
 
 
 
gəlməmişdir. Əksər hallarda isə idarəçilik prinsipləri tamamilə 
unudulmuşdur. 
Dünyanın bir çox ölkələrində sınaqdan çıxmış və özünü 
doğrultmuş mülkiyyətin bir çox formalarına: azad sahibkarlığa, azad 
iqtisadi təşəbbüsə, sərbəst qiymətlər sisteminə, rəqabətə, tələb, təklif 
və sair iqtisadi amillərə əsaslanan sərbəst bazar iqtisadiyyatına keçid 
dövrünü indi biz respublikamızda yaşayırıq. 
Nə istehsal etmək, nə qədər istehsal etmək, kimin üçün istehsal 
etmək, hansı vasitələr və üsullarla nə zaman istehsal etmək bazar 
iqtisadiyyatının əsas məqsədi və meyarıdır. 
İnzibatçılıq dövrü ilə indiki dövrün müəssisə strukturlarında da  
bir çox fərqlər vardır. Bununla da deyə bilərik ki, tələb və təklif 
qanunlarını nəzərə alıb, az işçi ilə işləyib çox məhsul əldə etməklə 
dövlət strukturlu olmayan müəssisə daha effektiv işləyir. Eyni 
zamanda xüsusiyyətçi rəhbərin yerini və rolunu görməmək və 
qəymətləndirməmək olmaz.
 
Rəhbər tərəfindən idarəetmənin və adamlar üzərindəki nəzarətin 
sərt və yaxud yumşaq olmasına, obyektiv, ədalətli və yaxud əksinə 
olmasına ünsiyyət    
mədəniyyəti təsir edir. Rəhbərin psixoloji durumunu və sosial-
mədəni keyfiyyətini  aşağıdakı sxemdən görmək olar (Cədvəl 5): 
İdarəetmə  əməyi və idarəetmə mədəniyyəti adamlara qarşı 
nəzakətli və işdə səriştəli olmağı tələb edir. Təcrübə göstərir ki, 
mədəni halda verilən göstəriş, kobud formada veriləndən daha yaxşı 
nəticə verir.  Amerika idarəetmə sistemi baxımından, idarəetmə işçisi 
hətta yumor qabiliyyətinə malik olmalıdır və yeri gələndə bu 
vasitədən də istifadə etməyi bacarmalıdır. Əlbəttə, bu ümumi halda 
deyilmiş bir fikirdir. Çünki, bütün ziddiyyətlərin aradan qaldırılması 
üçün təkcə yumorla təsir göstərilə bilməz. Bu təsir digər iqtisadi, 
inzibati, sosial-psixoloji tədbirlərlə birlikdə daha güclü olar. 

---

164
 
 
 
Sahibkar işçini tənqid etməyi bacardığı kimi, tənqidə dözməli, 
təmkinli olmalıdır. İşçini tənbeh etdiyi kimi, onları mənəvi cəhətdən 
həvəsləndirməyi də bacarmalı və bunun üçün hər cür motivləşdirmə 
amillərindən istifadə etməlidir. 
Rəhbər işçi həm də diqqətli və müşahidəçi qabiliyyətinə malik 
bir adam olmalıdır. Doğrudan da elə işçi vardır ki, müdiriyyətin onun 
ünvanına deyilmiş hər hansı tənbehedici sözünü çox dərin həyəcanla, 
dərin emosiya halında qəbul edir. Eləsi də vardır ki, rəhbərliyin 
təriflərini və iradlarını  soyuqqanlıqla  qarşılayır  və onlara mənasız, 
əhəmiyyətsiz bir şey kimi yanaşır. Ona görə də rəhbər işçi hər bir 
kollektiv üzvünə fərdi halda  yanaşmalı, onların hansı ilə rəsmi 
səviyyədə, hansı  ilə  ikilikdə danışmağı   müəyyənləşdirməyi 
bacarmalıdır. 
Rəhbər işçi istehsala, firmaya, idarə aparatına necə müsbət 
münasibətlə yanaşırsa, o qədər də öz işçilərinə qayğı göstərməlidir. 
Cədvəl 5.