Akademik litseylarda sinfdan tashqari va fakultativ mashg‘ulotlar, ularning tashkiliy shakllari, maqsad va vazifalari, o‘tkazish metodikasi. Sinfdan va al tashkari ishlar uch XIL buladi

AL tashkari va sirtki matematik tadbirlar.



AL tashkari ishlarga kuyidagilar kiradi:
-oliy ukuv yurtlari koshidagi matematik tugaraklar;
-yosh matematiklar jamiyati;
-matematiklar maktablari;
-yozgi matematik maktablar;
-tuman, viloyat matematik olimpiadalar;
-yosh matematiklar konferensiya va yigilishlari.

Sirtki matematik tadbirlarga kuyidagilar kiradi: sirtki matematik olimpiadalar, sirtki konkurslar, masalalar echish buyicha tanlovlar, sirtki yosh matematiklar maktablari va xokazo kiradi. Bunday ishlar vaktli matbuot va turli xomiy tashkilotlar yordamida amalga oshiriladi, bunga doir zarur ukuv kullanmalari va uslubiy kursatmalar mavjud. Ularning rivojlantirish o‘quvchilar matematik bilimlari siviyasini oshirish va iktidorli matematik yoshlarni tarbiyalash uchun zaruriy imkoniyatlar yaratadi.
Funksiyaning maksimumi va minimumi.
Ta’rif 1. Agar absolyut miqdori bo’yicha yetarli darajada kichik bo’lgan ixtiyoriy x uchun f(x₁+x)<f(x₁) bo’lsa, f(x) funksiya x=x₁ nuqtada maksimumga (max) ega deyiladi.
Ta’rif 2. Agar absolyut miqdori bo’yicha yetarli darajada kichik bo’lgan ixtieriy x uchun f(x₂+x)>f(x₂) bo’lsa, f(x) funksiya x=x₂ nuqtada minimumga (min) ega deyiladi (1-rasm).
1-rasm.
Funksiyaning maksimum va minimumlari funksiyaning ekstremumlari deyiladi.

Ekstremum mavjudligining zaruriy sharti.
Teorema: Agar differensiallanuvchi y=f(x) funksiya x=x₁ nuqtada maksimumga yoki minimumga ega bo’lsa, u holda f ^|(x₁)=0 bo’ladi.
Isboti: Faraz qilamiz, x=x₁ nuqtada funksiya maksimumga ega bo’lsin deb. U holda, yetarli darajada kichik x0 uchun f(x₁+x)<f(x₁) ni yozish mumkin.
Bundan: f(x₁+x)-f(x₁)<0 f (x₁ x) f (x₁)

nisbatni ko’ramiz.