Fizik xossalari va tuzilishi. Fenantren va uning gomologlari rangsiz kristall moddalardir. Ularning suyuqlanish temperaturalari antratsen va uning gomologlariga qaraganda past. Masalan fenantren 100 oC da suyuqlanadi.
Fenantren molekulasi antratsen molekulasiga qaraganda barqaror, energiya farqi taxminan 33 kJ/molni tashkil qiladi. Fenantrenning elektronodonor xossasi antratsenga qaraganda kam (IE=7,9 eV) va aromatik xossalari kuchliroq. Bu fenantren molekulasida π-elektronlarning kuchliroq o‘zaro ta’sirlashuvini ko‘rsatadi.
Kimyoviy xossalari.Fenantren elektrofil reagentlar bilan oson reaksiyaga kirishadi. Uning reaksion qobiliyati antratsenga qaraganda kamroq. Antratsendagi kabi fenantrenda ham 9- va 10- holatlardagi uglerod atomlari asosiy reaksion markazlar hisoblanadi. Ayrim holatlarda oraliq mahsulotlarni ajratib olish mumkin.
Br
+ Br2 to + HBr
Fenantren katalizator ishtirokida gidridlanganda 9,10-digidrofenantren hosil bo‘ladi. Yanada yuqori temperaturada tetragidrofenantren (pergidrofenantren) olish mumkin.
Fenantren oksidlovchilar ta’sirida 9,10-fenantrenxinonga aylanadi.
3[O]/CrO3 Fenantren organik sintezda, jumladan bo‘yoq moddalar ishlab chiqarishda boshlang‘ich modda sifatida ishlatiladi. Fenantrenning qisman yoki to‘la gidridlangan hosilalari tabiiy birikmalar tarkibiga kiradi.
TETRATSEN VA PENTATSEN
Tetratsen va pentatsen oz miqdorda toshko‘mir smolasi tarkibida uchraydi. Tetratsen birinchi marta xromatografiya usuli bilan texnik (tozalanmagan) antratsen tarkibidan ajratib olingan.
10 11121 92
83
765 4
1112 1314 1 1 0 2
93
8 7 65 4
tetratsen
pentatsen
Olinishi. Tetratsen va pentatsen xinonlar va gidroksilli birikmalaridan vodorod bilan qaytarib olinadi. Xinonlar va gidroksil guruh tutuvchi birikmalar esa atsillash va kondensatsiya reaksiyalari orqali olinadi.