Alqoritmləşdirmə və proqramlaşdırmanın əsasları

3
 
 
n 
20 FORMAT (2X,F10.4) 
GO TO 11 
4 X1= -B+SQRT (D) 
X2= -B+SQRT (D) 
WRITE (6,30) X1,X2 
30 FORMAT (2X, F10.4 , 5X, F10.4) 
11 CONTİNUE 
END 
3.4. Alqoritmin tipləri. EHM- də müxtəlif tipli məsələləri həll edərkən əsasən üç tipli 
alqoritmlərdən istifadə olunur: xətti (düz), budaqlanan və dövri. 
Xətti alqoritmlər sadə hesablama prosesini ifadə edən bir neçə ardıcıl əməliyyatlardan ibarət 
olur və onlar yazıldığı ardıcıllıqla da icra olunur. 
Misal 1. İkiməchullu birdərəcəli iki tənlik sisteminin həlli alqoritminin blok-sxemini tərtib 
etməli. 
a
1 
x + b
1 
y = c
1 
, 
a
2 
x + b
2 
y = c
2 
Kramer qaydasına görə D= 
a
1
b
2
− a
2
b
1
, 
x = 
c
1
b
2 
− c
2
b
1 
,
D 
y = 
a
1
c
2 
− a
2 
c
1 
D 
olur. (Sxem 1). 
Budaqlanma alqoritmlərin tərkibində bir və ya bir neçə məntiq mərhələsi olur. Bu mərhələdə 
müəyyən kəmiyyətlərin hər hansı bir şərti ödəyib-ödəmədiyi yoxlanılır və ona uyğun olaraq sonrakı 
gedişin istiqaməti seçilir. Yəni nəzərdə tutulan şərt ödənilirsə, bir istiqamətə, həmin şərt ödənilmirsə, 
başqa istiqamətə doğru hərəkət edilir. Beləliklə, alqoritmdə budaqlanma baş verir. 
Misal 2. 
(Sxem 2). 
a x
2
+ bx + c = 0 
tam kvadrat tənliyin həll alqoritminin blok-sxemini qurun. 
Proqramlaşdırmada tez-tez eyni əməliyyatlar qrupunun çoxlu sayda təkrar olunması lazım gəlir. 
Bu halda dövr alqoritmindən istifadə olunur. Dövrlər sadə və mürəkkəb olur. Sadə dövrlü alqoritmin 
bir dövrü olur. Əgər hər hansı bir alqoritmdə bir neçə daxili dövr iştirak edirsə, onda belə dövrlərə 
mürəkkəb dövr deyilir. Mürəkkəb dövrləri əmələ gətirən sadə dövrlər kəsişə bilməz. 
Misal 3. 
(Sxem3). 
S = x
1 
+ x
2
+ .... + x
20 
cəmini hesablayan alqoritmin blok-sxemini qurmalı. 
Misal 4. y= 
 
i=1 
m 
 
x
ij 
j=1 
ifadəsini hesablayan alqoritmin blok-sxemini qurmalı. (Sxem 4).