Amaliy mashg‘ulot №10

Mahsulotlar nomi 
Miqdori (%mass.) 
Etilen
22-32 
Propilen
10-17 
C
4
–fraksiya
5-12 
Arenlar 
6-13 
Gazoyllarning pirolizida hosil bo‘ladigan mahsulotlar miqdori 30-jadvalda 
keltirilgan. 30-jadval 
Gazoylning pirolizida hosil bo‘ladigan mahsulotlar 
Mahsulotlar nomi 
Miqdori (%mass.) 
Etilen
16 – 23
Propilen
15 
Suyuq mahsulotlar 

50 
Hozirda piroliz jarayoni uchun yanada og‘irroq bo‘lgan xom ashyoni ishlatish 
tendensiyasi kuzatilayapti.
10.3. Kokslash 
Kokslash jarayonining maqsadi–neft koksi va keng fraksion tarkibli distillat 
olishdir. 

---

Neft koksini olish uchun xom ashyo sifatida quyidagilar ishlatilishi mumkin: 
benzinsizlangan neft, birlamchi qayta ishlash qoldiqlari–mazutlar, yarim–
gudronlar, gudronlar; ikkilamchi kelib chiqish mahsulotlari–kreking qoldiqlar, 
katalitik kreking og‘ir gazoyllari, piroliz smolalari hamda tabiiy asfaltlar va moy 
ishlab chiqarish jarayoni qoldiqlari (asfaltlar, ekstraktlar). 
Kokslashning sanoat jarayonlari 3 tipga bo‘linadi:
1. davriy;
2. yarim uzluksiz; 
3. uzluksiz. 
Kokslash davriy usulining ko‘lami va texnik rasmiylashtirilishi – neftni qayta 
ishlash zamonaviy talablariga mos kelmay qoldi.
Kokslashning uzluksiz usuli esa hozircha tajriba-sanoat bosqichida turibdi.
Hozirda eng ko‘p tarqalgan yarim uzluksiz sanoat jarayoni–asta–sekin 
kokslash qurilmalarida amalga oshiriladi.
Neft qoldiqlarini asta–sekin kokslash 505–515
0
С haroratda, 0,2–0,3 MPa 
bosimda olib boriladi. Kokslash natijasida neft koksidan tashqari gaz, benzin, o‘rta 
va og‘ir koks distillatlari hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan mahsulotlarning miqdori va 
sifati xom ashyoning kimyoviy va fraksion tarkibiga va kokslash sharoitlariga 
bog‘liqdir. 
Neftning birlamchi qayta ishlash qoldiqlaridan olingan koks miqdori 15–25% 
(mass.) ni, ikkilamchi mahsulotlardan olingani esa 30–35% (mass.) ni tashkil 
qiladi. 
Koks bilan birgalikda ko‘p miqdorda qimmatli suyuq va gaz holidagi 
mahsulotlar hosil bo‘ladi. Ularning yig‘ma miqdori xom ashyoga nisbatan 
hisoblaganda 70% (mass.) ga yetadi. 
Kokslash jarayonining eng katta effektivligi hosil bo‘layotgan hamma 
mahsulotlarni o‘z o‘rnida to‘la ishlatilganda kuzatiladi. 
Uglevodorod tarkibi bo‘yicha asta–sekin kokslash gazlari termik kreking 
gazlarinikiga yaqin bo‘lib, neftkimyoviy sintez uchun xom ashyo bo‘lib xizmat 
qilishi mumkin. 
Kokslash benzini quyi sifat (motor usuli bo‘yicha oktan soni 60-67, 
oltingugurt miqdori 1-2%)li bo‘lgani uchun uning ishlatishdan oldin tozalanishi va 
boshqa jarayonlarni o‘tashi lozim. Uni gidrotozalash va katalitik riformingga 
uchratish lozim. Kokslash benzini tarkibida to‘yinmagan uglevodorodlarning 

---

ko‘pligi (37-60%)–uni neftkimyo ishlab chiqarishlar (masalan, oksosintez) da o‘ta 
qadrli xom ashyo qilib qo‘yadi. 
Kerosin–gazoyl fraksiyasi gaz–turbina va motor yoqilg‘ilarining komponenti 
sifatida, katalitik kreking va qurum ishlab chiqarish xom ashyolari sifatida 
qo‘llaniladi.