Amea fəLSƏFƏ VƏ Sİyasi-HÜququ təDQİqatlar institutu k. C. AĞayeva etika və gender: sosial-əxlaqi davranişIN

Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇
166
çevrilməsi tendensiyasından xəbər verir. Rəsmi statistika 
bu sahədə qadınlara qarşı münasibətdə cinayətlərin real 
mənzərəsini əks etdirmir.
Keçirilmiş sorğuda zorakılığın reproduktiv sağlamlıq-
la (sonsuzluq və ya xəstə uşaqların anadan olması) əlaqəsi 
araşdırılmışdır. Reproduktiv sağlamlıq anlayışına tam sağ-
lam olan nəslin doğulması məsələləri daxildir. Reproduktiv 
sağlamlığın pozulması və ya ailədə yalnız qız uşaqlarının 
doğulması ilə bağlı bütün problemlərdə ənənəvi olaraq qa-
dınları günahlandırmaq, onlara fiziki, mənəvi, emosional 
təzyiq göstərmək deməkdir.
Ailənin reproduktiv sağlamlığının pozulması və qa-
dınlara münasibətdə zorakılıq halları arasında mövcud 
olan əlaqənin sonrakı təhlili bu halların 48.5 % olduğunu 
göstərmişdir. Digər hallarda, güman etmək mümkündür ki, 
reproduktiv sağlamlığın pozulması ilə bağlı müəyyən prob-
lemlər ailədə psixoloji gərginliyə gətirib çıxarır. Bu yəqin 
ki, qadınlara münasibətdə dolayısı ilə məişət zorakılığını 
doğuran səbəbdir. 
Qadınlar üzərində zorakılıq hallarının qeyd olunduğu 
anketlərin təhlili, reproduktiv sağlamlığın pozulması ilə 
bağlı qadınların üzləşdikləri çətinlilik və asılılığını göstərir, 
həmçinin, reproduktiv sağlamlığın pozulmasının qan qo-
humluğu nikahları ilə əlaqəli olduğunu əks etdirir.
Bu halda qadınlar uşaq doğulması ilə əlaqədar prob-
lemlərin əzablarını, həmçinin, əri öz ailəsi tərəfindən (ana, 
ata) təlqin edilən günahkarlıq hisslərini yaşamaqla ikiqat 
təzyiq altında olurlar. 
Reproduktiv sağlamlıq problemi ilə bağlı olan bütün 
məsələlərdə qadınların günahlandırılması, ərin qarşılıqlı 

---

Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇
167
mayinədən keçməkdən imtina etməsi, bəzən isə qadınların 
ailədə və cəmiyyətdə çıxdaş olması qadını dərin sarsıntılara 
düçar edir, hətta özünə qəsd etməyə qədər gətirib çıxarır. 
Qadınlara münasibətdə zorakılıq hallarının səbəblərinin 
öyrənilməsi, zorakılığa məruz qalmış qadınlara kömək 
üzrə mərkəzlərin yaradılması, qadın və kişilərin genetik 
və reproduktiv sağlamlığı üzrə geniş maarifləndirmə işlə-
rinin aparılması, qadınların hüquqi statusunun dəyişdiril-
məsi, kişlərin mövqe üstünlüyü barəsində mövcud stereotip 
təsəvvürlərin dəyişdirilməsi qadınlara qarşı zorakılıq fakt-
larını azaltmağa, həmçinin ailə və cəmiyyətin inkişafına və 
təhlükəsizliyinə yardım edə bilər (95: 11-14).
Qadınlara qarşı zorakılığın səbəblərindən biri əsrlərlə 
cəmiyyətimizdə formalaşan patriarxal yanaşmadır. Qadın 
zorakılığını aradan qaldırmaq üçün sivil, mədəni yanaşma-
nı və daimi qəti tədbirlər həyata keçirmək laızmdır. Cəmiy-
yətin bütün təbəqələrinin birgə səyi ilə qadına qarşı haqsız 
münasibətə qarşı mübarizə təəssüf ki, hələ də lazımı səviy-
yə də aparılmır. 
Qadın zorakılığına qarşı mübarizə aparmaq üçün 
müxtəlif səviyyələrdə hüquqi sahənin və bu sahəyə xas olan 
bazanın təkmilləşdirilməsi, instusional dayaqların inikişaf 
etdirilməsi, operativ qaydada həyata keçiriləcək fəaliyyət 
istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi, tədris və təlimdə 
maarrifləndirilmə və məlumatlandırılması və s. tədbirləri 
özündə əks etdirən strateji fəaliyyət proqramının hazırlan-
ması, qadın zorakılığı probleminin profilaktikası və onun 
qarşısını ala biləcək fəaliyyət, zorakılığa məruz qalmış qa-
dınlarla müvafiq reabilitasiya proqramlarının həyata keçi-
rilməsi, qadınların cəmiyyətdəki vəziyyətinin yaxşılaşdırıl-

---