Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇ 97 məlum identifikasiyalara və həyat tərzinə hansı miqyasda
təsir etdiyini lazımi səviyyədə qiymətləndirə bilmirlər. Bu
da onunla bağlıdır ki, genderin sosial konstruksiyası ailədə
və qadın valideynliyi institutlarında çox möhkəm yer tutur
(316: 18-19). Cəmiyyətdə ədalət prinsipinin özünün forma-
laşması bu prinsipin ilkin rüşeymlərinin yarandığı ailələrdə
və sonrakı mərhələdə cəmiyyətdə baş verir.
Adətən insanlarda ədalət hissi lap uşaqlıqdan yaranır.
Bu mənada göz açdığı mühit, xüsusən ailə, uşaqların zeh-
ninə və dünyagörüşünə güclü təsir göstərir. Öz vətəndaşının
təlim-tərbiyəsini öhdəsinə götürmüş cəmiyyətdə ədalət his-
si mənəviyyatın tərkib hissəsinə çevrilir, qanun səviyyəsin-
də qəbul edilir. Lakin qanunların işləmədiyi cəmiyyətlər-
də, mühitdə ədalət hissi arxa plana keçir. Belə bir şəraitdə
uşaqlar təlim-tərbiyədən uzaq düşür, necə deyərlər, onların
gələcək taleyi qəzavü-qədərin öhdəsinə tapşırılır. Adətən
atasız böyüyən uşaqların bütün yükü anaların üstünə düşür.
Nəticədə, tək ana öz övladını yetkin, ədalətli bir şəxsiyyət
kimi böyütməkdə çətinlik çəkir. Bu cür uşaqlarda çox vaxt
ətraf aləmə qəzəb və nifrət hissi üzə çıxır. Adətən, nifrət -
nifrət hissi, ədalət - ədalət hissi doğurur. Halbuki normal
şəxsiyyətin formalaşdırılması real tərbiyə müstəvisində hə-
yata keçə bilər.
Fəlsəfi antropologiyanın banisi Maks Şeler “insan
obrazı” yaratmağa təşəbbüs edərkən 5 “ideal tip” müəy-
yənləşdirir: Birinci ideal tip, insan mövcudluğu haqqında
dini inamdır. Burada “medokosmik” anlam insanı təbiətin
fövqündə təqdim edir (Xristianlıqda). 2-ci ideal tip-homo
sabiens insanı ağıl (zəka) daşıyıcısı kimi təsvir edir. Ağıl,
idrak ən mühüm olan kimi qəbul edilir. 3-cü tip insan ide-
