Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇ 64 dici arqumenti kimi böyük Azərbaycan şairi N.Gəncəvinin
“Xəmsə”sini nəzərdən keçirmək kifayətdir. Kişi və qadın
münasibətləri Nizaminin əsərlərində humanist ideyalar işı-
ğında təqdim edilir. Onun qəhrəmanları gender ayrı-seçki-
liyinə qarşı çıxan, daim özünü təkmilləşdirməyə cəhd edən,
nəcib ideyalar uğrunda vuruşan insanlardır. Nizaminin qa-
dın obrazları Nüşabə, Fitnə, Şirin, Leyli və s. öz məhəb-
bətlərinə sadiq qalan zərif cinsin güclü nümayəndələridir.
Həmin obrazlar məişət səviyyəsindən yüksəkdə dayanan,
özlərinin və ailələrinin xoşbəxtliyi uğrunda mübarizə apa-
ran, mənsub olduqları dövlətin və cəmiyyətin mənafeyini
hər şeydən uca tutan, az qala konkret prototipləri olan per-
sonajlardır. Nizaminin əksər qadın qəhrəmanları fəal həyat
mövqeyi seçən, kişilərlə bərabər səviyyədə dayanan, hətta,
bəzi məqamlarda öz ər və qardaşlarından daha tədbirli və
uzaqgörən insanlardır. Nizami daim qadın azadlığını təbliğ
etmiş, əsil sevgini, sədaqəti vəsf etmişdir. Görkəmli dövlət
xadimi, böyük mütəfəkkir M.Ə.Rəsulzadə özünün “Azər-
baycan şairi Nizami” adlı tədqiqat əsərində Nizaminin qa-
dınlara münasibətindən danışarkən yazır: “Nizamidə kişilər
kimi at minən, vuruşan, eyş-işrət içində ismət və namusları-
nı, qiymət və şərəflərini qoruyan qadınlara aid çox canlı və
şairanə misallar tapa bilərsiniz, amma şairin təsvir etdiyi ən
gözəl, qüvvətli və kamil bir qadın obrazı, şübhəsiz Şirindir.
Bir tərəfdən ən ülvi sevgi ilə Xosrova aşiq olan bu şahzadə, o
biri tərəfdən də qadınlıq şərəfini uca tutan bir insandır... Hər
hansı bir normal qadında olduğu kimi, Şirində də iki daxili
duyğu daima bir-biri ilə mübarizədədir. O, qadınlıq hissi ilə
sevir, aşiq olur, təkliyə qatlanır, illərcə gözləyir. Fərhad kimi
fədakar aşiqə şəfqət göstərsə də, əsl məqsədindən dönmür.
