15
sus ko‘rinishi orqali javob berishi qo‘zg‘aluvchanlik deb ataladi.
Mu shak, nerv, bez to‘qimalarda ta’sirga javob sifatida qo‘zg‘aluv-
chanlik yuz beradi. Hujayraning harakati xilma-xil bo‘ladi. Eng
ko‘p tarqalgani amyobasimon harakat hisoblanadi. Bunda harakat
yo‘nalishida bo‘rtma – yolg‘on oyoqchalar hosil bo‘ladi.
Bunday
ha rakat
leykositlar va makrofaglarga (gistiositlarga) xos. Sirpanuv-
chan harakat yol g‘on oyoq chalarsiz amalga oshadi. Bunday hara-
katni fibroblastlarda ko‘rish mumkin. Juda yuqori tezlikdagi ha-
rakatni hujayralarning tana o‘simtalari – kiprikcha va xuvchinlar
amalga oshiradi. Erkaklar jinsiy hujayrasining harakati natijasida
urug‘lanish amalga oshadi.
Pusht organizmining o‘sishi hujayralar miqdorini bo‘linish yo‘li
bilan ko‘payishi hisobiga bo‘ladi. Odam organizmida hujayralar-
ning asosiy bo‘linish usullari bo‘lib mitoz, meyoz va amitoz hisob-
lanadi.
Hujayralarning mitotik bo‘linishi organizmda hujayralar sonini
oshishiga va organizmni o‘sishiga olib keladi. (3-rasm). Mitozda
hujayraning bo‘linishi yadro moddasini (xromatinni) ikkita qiz hu-
jayralar orasida teng taqsimlanishini ta’minlaydi. Bunda bo‘linish
bosh lanishida yadrodagi barcha xromatin xromosomalarda to‘pla-
nadi, so‘ngra ular ikki bo‘lakka ajraladi. Xromosomalarni yarmi
ikki qiz hujayralar bo‘ylab tarqaladi va ularning yadrolarida xro-
matinni shakllantiradi. Mitoz 30
daqiqadan 3 soatgach davom eta-
di. Mitotik bo‘linishda to‘rtta fa-
za: profaza, metafaza, anafaza va
telofaza tafovut qilinadi.
Profazada yadroda tayoqsi-
Dostları ilə paylaş: