Anatomiye giRİŞ

 
3. Larynx (Gırtlak) 
Gırtlak, boyun ön bölümünde C
3
- C
6 
omurlar düzeyinde, soluk borusu ve laryngopharynx 
arasında yer almış özelleşmiş bir organdır. Gırtlak, solunum havasının geçtiği bir iletici yol 
olma yanında, alt solunum yollarını koruyan bir sifinkter olarak da görev yapar. İnsan 
gırtlağı, aynı zamanda havalı ve yaylı çalgıların bir kombinasyonu şeklinde ortaya 
çıkmış, kişinin zeka ve eğitim düzeyi ölçüsünde şaşırtıcı derecede yetenekli canlı 
bir müzik aletidir. 
 Boyunda 
büyük 
damarların arasında olarak öne doğru uzanan gırtlak, yüzeyde deri, 
derialtı dokusu ve infrahyoid kaslar (strap kaslar)'la örtülmüştür. Yukarda aditus laryngis ile 
laryngopharynx'e açılan gırtlak boşluğu (cavitas laryngis), aşağıda soluk borusu ile devam 
eder. Yetişkin erkeklerde C3 - C6 omurlar düzeyinde bulunan gırtlak, çocuklarda ve 
yetişkin kadınlarda daha yüksek seviyede yer alır. Larynx aynı zamanda cinsiyet 
farklılaşması gösteren bir organdır. Cinsiyet farklılaşması esnasında, gırtlak aşağıya doğru 
kayarken (descensus), tüm gırtlak kıkırdakları da genişler.  
Gırtlağın iskeleti membranlar ve bağlar tarafından birbirlerine bağlanan ve kaslar tarafından 
hareket ettirilen kıkırdaklardan yapılıdır.  
a. Gırtlak kıkırdakları (cartilagines laryngis) 
Gırtlak kıkırdakları, çoğu hiyalin kıkırdak karakterinde olan 7 adet kıkırdak olup, bunlardan 
thyroid (kalkan) kıkırdak, cricoid (halka) kıkırdak, arytenoid (ibrik) kıkırdaklar çift 
 
113

---

ve epiglot (yaprak) kıkırdak tek olup bu kıkırdak larynx fonksiyonlarında ayrı bir öneme 
sahiptir. 
Cart. thyroidea (Kalkan kıkırdak):  Gırtlağın ön bölümünde yer alan, kalkan veya yarı açık 
bir kitap şeklinde bir kıkırdaktır. Larynx kıkırdaklarının en büyüğü ve en belirgin ve seks 
farklılaşması gösteren kıkırdağı olan kalkan kıkırdak sağ-sol iki laminadan oluşur. Sağ-sol 
laminalar önde orta hatta, yetişkin erkeklerde 90° kadınlarda 120° açı ile birleşirler. Bu 
birleşme, erkeklerde daha belirgin olup, adem elması (prominentia laryngea) şeklinde boyun 
ön bölgesinde görülür.  
Cart. cricoidea (Halka kıkırdak): Kalkan kıkırdağın aşağısında, soluk borusunun ilk kıkırdağı 
üzerine oturmuş halka-yüzük şeklinde bir kıkırdaktır. Cart. cricoidea, gırtlağın en kalın ve 
en sağlam kıkırdağıdır. Halka şeklinde olması, gırtlakta hava yolunun sürekli açık 
tutulmasında önem taşır. Cart. cricoidea direkt indirekt olarak gırtlağın diğer kıkırdaklarını 
destekler.  İki ibrik kıkırdak (aritenoid kıkırdak), cart. cricoidea’nın arka bölümü (lamina) 
üzerine oturur: Kalkan kıkırdağın alt boynuzcukları cart. cricoidea’nın ön bölümü (arcus)'ndeki 
özel eklem yüzleri ile eklemleşir.  
Cart. arytenoidea (ibrik) kıkırdaklar: Cart. cricoidea’nın arka bölümü üzerine oturmuş, 
trianguler, ibrik ve kepçe şeklinde iki küçük kıkırdaktır. Aritenoid kıkırdaklar, gırtlağın ses 
çıkarma ve sifinkterik fonksiyonlarında direkt rol oynarlar. Tabanındaki iki çıkıntıdan 
öndekine, proc.vocalis ses teli yapıları (lig. m. ve plica vocalis), arka dış yandakine, proc. 
muscularis (cricoaritenoid kaslar) tutunur. Tepesinden plica aryepiglottica başlar. 
Cart. epiglottica (aprak kıkırdak) : Dil kemiği ve dil kökünün arkasında, gırtlak boşluğu girişinin 
önünde yer almış, ince, elastik kıkırdak yapısında, yaprak (veya raket) şeklinde bir kıkırdaktır. Geniş 
olan üst bölümü serbest olan epiglot kıkırdağın, dar bir sap şeklindeki alt ucu kalkan kıkırdağın 
açısının iç yüzüne tutunur. Epiglot kıkırdak, gırtlak ve yemek borusu girişlerinde yönlendirici bir 
polis gibi fonksiyon görür. 
b. Gırtlağın membranları ve bağları:  Gırtlağın kıkırdaklarını, birbirlerine ve komşu yapılara 
bağlarlar. Membranlar, kalkan kıkırdağını dil kemiğine bağlayan tirohiyoid membranı ile gırtlak 
kıkırdaklarını birbirine bağlayan fibro-elastik membran'dan ibarettir. Gırtlak boşluğunu döşeyen 
mukozanın altında yer alan fibro-elastik membranın üst (quadranguler membran) ve alt 
(trianguler membran-conus elasticus) olmak üzere iki bölümü vardır.  
Bağları: Vokal, vestibuler, cricotiroid ve krikotrakeal (lig. vocale, lig.vestibulare, lig. 
cricothyroideum, lig. cricotracheale) bağlardır. Bunlardan vokal bağ conus elasticus'un, vestibuler 
bağ quadranguler membranın oluşumuna katılır.  
c. Gırtlağın kasları: 
Gırtlağın ses çıkarma ve sifinkterik fonksiyonlarını gerçekleştirmesini sağlayan kaslar 
iskelet kası karakterindedir. Bu kaslar, n. vagusun n. laryngeus recurrens dalı tarafından 
innerve edilir (m. cricothyroideus'un n. laryngeus superior'un dış dalı tarafından 
innervasyonu istisna teşkil eder).  
Ses telini geren kas : M. cricothyroideus (m. anticus-tensor kas)  
Ses yarığını daraltan kaslar: M. cricoarytenoideus lateralis, m.arytenoideus transversus 
et obliquus ve m. cricothyroideus (adduktor kaslar).  
Ses yarığını genişleten kas : M. cricoarytenoideus posterior (m. posticus-abduktor kas). 
Gırtlağın girişini kontrol eden kas : M. aryepiglotticus (m. arytenoideus obliquus'un 
devamı şeklinde uzanan bu kas gırtlak girişini kapatır.) 
d. Gırtlak boşluğu (Cavitas laryngis) 
Gırtlak girişi ile krikoid kıkırdağın alt kenarı arasında kalan boşluk gırtlak boşluğu olarak 
adlandırılır. Gırtlak girişi, gırtlak boşluğunun yutağa açılan deliği olup önde epiglot'un kenarları, 
 
114

---

yanlarda ariepigottik pilikalar, arkada ise interaritenoid çentik ile sınırlanmıştır. Gırtlak 
girişinin aşağısında kalan, kabaca kum saatini andıran gırtlak boşluğu üç bölüme ayrılarak 
incelenir:  
Vestibulum laryngis  (üst bölüm) 
Cavum laryngis intermedius (orta bölüm) 
Cavum infraglottica (alt 
bölüm) 
C cart. cricoidea’nın art. cricoidea’nın Üst bölüm (vestibulum), gırtlak girişinden yalancı 
ses tellerine (plica vesti bularis) kadar uzanan, üst tarafı geniş, alt tarafı dar bir bölümdür. Önde 
epiglotun arka yüzü, yanlarda membrana quadrangulare ve plica aryepiglottica ile sınırlanır. 
Orta bölüm gırtlak boşluğunun en küçük bölümü olup üst sınırı yalancı ses telleri, alt sınırı 
kord vokaller (gerçek ses telleri-plica vocalis) hizasından geçirilen düzlemlerle gösterilir. 
Herbir tarafta, vestibuler ve vokal plikalar arasında kalan mekik şeklindeki çıkmazlar 
ventriculus laryngis (sinus laryngis) olarak adlandırılır. Ventriculus laryngis'in yukarıya doğru 
uzantısı olan sacculus'ta ses tellerini ıslatacak salgı yapan bezler bulunur. 
Gerçek ses telleri (plica vocalis'ler), yalancı ses tellerinin aşağısında, keskin kenarlı, açık gri 
renkli, orta hatta doğru daha fazla çıkıntı yapmış mukoza kıvrımlarıdır. Cartilago thyroidea ile 
proc. vocalis'ler arasında uzanırlar.  İçlerinde m. vocalis ve lig. vocale’leri taşıyan plica 
vocalis'ler ses üretimi ile alt solunum yollarını korumak üzere sifinkterik fonksiyona 
sahiptirler. Sağ-sol gerçek ses telleri arasında kalan açıklığa rima glottidis,rima glottidis 
etrafındaki ses oluşumunda etkili yapılar topluluğuna glottis (Vokal aparat-ses aygıtı) denir. 
Alt bölüm (cavitas infraglottica), gırtlak boşluğunun, gerçek ses telleri düzeyinin altında  kalan  
bölümüdür. Bu boşluğun duvarları, yukarıda conus elasticus, aşağıda krikoid kıkırdak tarafından 
oluşturulur.  
Gırtlak boşluğunun mukozası, silialı kolumnar epitel karakterindedir. Gerçek ses telleri 
üzerindeki örtü keratinize olmayan çok katlı yassı epitel şeklindedir. Larynx'in lenfası (glottik 
bölge hariç) boyun derin lenf düğümlerine akar.