Anatomiye giRİŞ

Nomen adjectivum –Sıfat 
 
Sıfatlar bilindiği gibi nitelik ifade den, bir ismi tanımlayan veya sınırlayan kelimelerdir. 
Latince de sıfatlar niteledikleri ismin cins, hal ve sayısında olmak zorundadır. Yani isim tekil ise 
tekil, çoğul ise çoğul ve cinsi de ne ise ona uymak zorunluluğu vardır. Böyle olunca Latince’de 
sıfatların tıpkı isimler gibi cins, hal ve sayıları olup onlar gibi de çekilirler. 
 
Sıfat konusunu kapatmadan fiiller ve isimlerden türetilen sıfatlardan nasıl oluşturulduğunu da 
kısaca özetliyelim. 
a)  Fiillerden oluşturulan sıfatlara türkçede sıfat fiiller denirki şöyle oluşturulurlar: 
Fiillerin şimdiki zaman gövdelerine ilave edilir. Örnek: abducere uzaklaştırmak, fiilini şimdiki 
zaman gövdesi olan “abduc” köküne “ens” takısı getirilerek abducens= uzaklaştırılan, sıfatı elde 
edilir. Aynı  şekilde permanere=sürmek,devam etmek, fiilini şimdiki zaman gövdesi olan 
“permane” köküne “-ns” takısı eklenerek de permanes=sürekli sıfatı meydana getirilir. 
b)  İsimlerden sıfat türetilmesi de şöyle yapılır: Herhangi bir isimden sıfat yapmak istenirse 
önce o ismin gövdesi bulunur. Bunun için de ismin tek.gen. takısı atılır. Böylece elde edilen isim 
 
19

---

vücudunun sonu “L” harfi ile bitiyorsa buna “-oris,-e” takıları getirilmek suretiyle sıfat meydana 
getirilir. 
 
Örnek: Dens, dentis: diş bunun isim gövdesi “dent” dir ki buna da “-alis,ale” takılarını ilave 
edilerek dentalis (elis ve dişi için) dentale (cinsiz için) sıfatı oluşturulmuş olur. Bir başka örnek: 
mandibula, -ae (altçene) –Bunun gövdesi de “mandibul”olacağına göre buna “-aris veya –are” 
takıları eklenerek mandibularis (eril ve dişil için) mandibulare (cinssiz için) sıfatı elde edilmiş 
olur. Son olarak da isimlerden birleşik sıfatların oluşturuluşunu özetleyelim. Bunun için herhangi 
bir ismin tek.gen. takısına “-formis—e”, takıları eklemek suretiyle yapılır. Örnek: pirum, -i 
(armut)-piriformis (armutsu), fusus, -i (iğ) –fusiformis (iğsi, filum, -i (iplik) –filiformis (ipliksi) 
Grekçe kökenli olup da Latinceye mal edilmiş isimlerden de üç takılı  sıfatlar türetilmiştir ki 
onlar da aşağıdaki gibi oluşmuşlardır. Grek asıllı herhangi bir ismin tekil gen. Halini genitiv 
takısındaki “-is” yerine “-eus” takısı getirilmek suretiyle isimden sıfat oluşturulur. Örnek: 
mastos, mastoidis (meme) buradaki “-is” takısı yerine “-eus” getirilerek mastoideus, -a,-um: 
(mememsi) sıtafı elde edilir. Aynıyle laryngis, laryngis, (gırtlak)- laryngeus (gırtlağa ait) 
meninx, meningis (beyin-omurilik zarı)- meningeus (meninx’e ait) caro, cornis (et) –catneus 
(etli)