Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

Jigar sarikligi (pechenochnaya jeltuxa)
Etiologiya: Gepatit, sepsis, qorin tifi, intoksikatsiya (zambruglar bilan, alkagol, mishyak va bahzi bir dori vositalari) xolestaz, fermentlarning genetik defekti, tufayli erkin bilirubinni kondan gepatatsitlarga olib utish mexanizmini buzilishidan kelib chiqadi.
Patogenez.
Jigar xujayralari zararlangandan so’ng, ut yo’llari bilan kon va limfa tomirlari orasida teshiklar (sobshenie) hosil bo’ladi, buning natijasida, ut konga ko’plab chiqib ketadi. Periportal bushlikni shishi hisobiga xam ut yo’llaridan, ut konga surilishi mumkin. SHishgan xujayralar ut yo’llarini ezib kuyadi, bu esa ut chiqishini kiyinlashtiradi. Metobolizm va jigar xujayralarining funktsiyalari buziladi.
Jigar sarikligida giperbilirubinemiya kuzatiladi. Konda birikkan va erkin bilirubin ko’payib ketadi, bu esa glyukouroniltransferazaning aktivligini pasaytiradi, bu bilirubin almashinuvini pasayishiga olib keladi, yahni aylanma xalqa yuzaga chiqadi. Bu yerda xam xolemik sindrom kelib chiqadi. Ichakka ut suyukligini kamrok tushishi (gipoxolemiya), axoliyaga nisbatan JKTda xavsizrok buzilishlarga olib keladi, lekin gepatottsitlarda yallig’lanish degenerativ o’zgarishlar ketayotganligi tufayli jigarni barcha funktsiyalari buziladi.
Gemolitik sariklik
Etiologiya. Gemoliz kuchayishi, eritropoezni buzilishi hisobiga normablastlarni parchalanishi (M: V₁₂, foliedefitsit anemiya, temir yetishmaslik anemiyasi)
Patogenez. Eritrotsitlarni jigar, talokda, suyak kumigida kuchli parchalanishi erkin bilirubin sintezini kuchaytirib yuboradi.
Lekin, jigar birikkan bilirubin uchun imkoniyati katta, ko’p kasalliklarda gepatotsit xujayralarining imkoniyati chegaralanadi, bu esa jigar xujayralarini plazmadan erkin bilirubinni tortib olishi kiyinlashadi, birikkan bilirubin hosil bo’lishi uchun fermentlar aktivligi xam pasayadi. Xronik gemolizda erkin bilirubin tashuvchi oqsil bilan kuchli bog hosil kiladi, shuning hisobiga, barcha erkin bilirubin boglangan bilirubinga aylanmaydi, qolgan kismi konga utadi. Bu esa MNT va jigar xujayralarini uziga toksik tahsir kursatadi.
Gemolitik sariklikda xolemiya va ichak faoliyati buzilishi bulmaydi, lekin boshqa turdagi sarikliklar birin ketin kushiladi.
Disxoliya, bunda ut suyukligi litogen xossani namoyon kiladi ut pufagi va uning yulida toshlar hosil bo’lishi kuzatiladi.
Etilogiya ut pufagining yallig’lanishi va diskeneziyasi, xolesterinni ovkatda meyordan ortik bo’lishi, xolesterin almashinuvini buzilishi va boshqalar.
Patogenez utni litogen xossasini namoyon qilishida xoletoxolesterin va letsitinxolesterin indeksini buzilishidir (bu ut kislotasi va letsitinni xolesteringa nisbati)
Ichak-jigar kon aylanishini buzilishi xam mumkin.