a va b – natural sonlar bo’lsin. a ni b ga bo’lganda to’liqsiz bo’linma c va d bo’lsa, yani, a:b = c (d qoldiq) bo’lsa, u holda , a = b c + d, d bo’ladi a – bo’linuvchi b – bo’luvchi c – to’liqsiz bo’linma d – qoldiq. Bo’lishda qoldiq bo’luvchidan doimo kichik bo’lishi lozim Masala : 28 ni 9 ga bo’ling.
Yehish:28 sonini 9 ga bo’lib bo’lmaydi chunki 9 ni ko’paytirilganda 28 ni beruvchi natural son yo’q. 9, 18, 27, 36 sonlari ichida 28 yo’q ammo bu sonlar ichida 28 dan kichik va 9 ga bo’linadigan eng katta natural sonlar bor.
28 ni hosil qilish uchun 27 ga 1 ni qo’shish kerak 27 + 1 = 28
Demak 28 ni quyidagicha yoza olamiz : , bunda 28- berilgan,
9 - bo’lunuvchi, 3 – to’liqsiz bo’linma , 1 – qoldiq bo’ladi
1-misol.
a) 9:3=3 b) 12:5=2(2 q) d) 18:6=3 e) 20:8=2(4 q)
f) 0:34=0 g) 124:5=24(4 q)
2-misol.
a) ha b) ha d) ha e) ha f) yo’q 4-misol..
200:6=33 (2 q)
5-misol.
a) 546:5=109 (1 q) b) 308:7=44
d) 210:19=11 (1 q) e) 1230:7=175(5 q)
f) 12655:63=200(55 q) g) 54103:44=1229 (27 q)
6-misol.
a) 2053=84∙24+37
b) 4106=79∙51+77
d) 2891=2∙1000+891
e)1230=94∙13+8
7-misol.
a) 32∙24+13=781
b) 43∙25+17=1092
d) 119∙31+29=3718 Endi qoldiqli bo‘lish uchun bitta dars ishlanmani havola etamiz.
3-“A”sinf Dars: Matematika Mavzu: Qoldiqli bo`lishni tekshirish
Darsning maqsadi: Ta`limiy: o`quvchilarning qoldiqli bo`lishni tekshirish bo`yicha bilim,ko`nikma malakalarini shakllantirish.
Tarbiyaviy:tabiatni sevish va uni ardoqlash hissini uyg`otish.
Rivojlantiruvchi:rasmga qarab masala tuzishva yechish ko`nikmalarini rivojlantirish.
Dars turi: o`quvchilarning yangi bilim,ko`nikma va malakalarini shakllantiruvchi dars.
Dars jihozi: darslik,multimediali ilovalar,tarqatmalar,mvzuga oid rasmlar,test savollari.
